ગુજરાતના જૂનાગઢમાં દર વર્ષે ધાર્મિક ગિરનાર હરિત પરિક્રમાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. જૂનાગઢના જંગલોમાં આયોજિત આ પરિક્રમામાં મોટી સંખ્યામાં ધર્મપ્રેમી લોકો ભાગ લે છે. ગિરનાર પર્વત એ ગુજરાતનો સૌથી ઊંચો પર્વત છે, જેને હિમાલયનો પિતામહ પણ માનવામાં આવે છે.
માન્યતાઓ અનુસાર ગિરનાર પર્વતની આસપાસ 33 કરોડ દેવી-દેવતાઓનો વાસ છે. આ જ કારણથી દર વર્ષે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ ગિરનાર પર્વતની પરિક્રમામાં ભાગ લેવા આવે છે.
આ પરિક્રમાને ગિરનાર લીલી પરિક્રમા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે જે ખૂબ જ મુશ્કેલ યાત્રા માનવામાં આવે છે. માર્ગમાં જંગલોથી ઘેરાયેલો વિસ્તાર પણ છે અને આ જંગલોમાં સિંહ અને દીપડા પણ રહે છે. પરંતુ કહેવાય છે કે ભક્તિ અને શ્રદ્ધા સાથે આગળ વધતી વખતે કોઈપણ યાત્રીને ક્યારેય કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો નથી.
આ વર્ષે ગિરનાર પરિક્રમા ક્યારે થશે
જૂનાગઢના જંગલોમાં ગિરનાર પરિક્રમાનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેમાં દર વર્ષે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ હાજરી આપે છે. દર વર્ષે આ પરિક્રમા કારતક માસના સુદ અગિયારસના દિવસે શરૂ થાય છે અને કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે પૂર્ણ થાય છે. આ વર્ષે ગિરનાર હરિત પરિક્રમા 12મી નવેમ્બર 2024થી શરૂ થશે. આ પરિક્રમા 15 નવેમ્બર 2024 સુધી ચાલશે. લગભગ 36 કિમી લાંબી આ પરિક્રમા પહાડો અને ગાઢ જંગલોમાંથી કરવામાં આવે છે, જે ખૂબ જ પડકારજનક છે.
ગિરનાર પરિક્રમાનો પ્રવાસ કાર્યક્રમ શું છે
આ ધાર્મિક પરિક્રમા જૂનાગઢના ભવનાથમાં દૂધેશ્વર મંદિરથી શરૂ થાય છે. આ 36 કિમી લાંબા પરિક્રમા માર્ગમાં ગાઢ જંગલો તેમજ ડુંગરાળ ચઢાવ-ઉતારમાંથી પસાર થવાનો સમાવેશ થાય છે જેને પાર કરવાની હોય છે. આ યાત્રાનો પહેલો મુકામ જીણા બાવાનું મંદિર અને પછી ચંદ્ર મૌલેશ્વરનું મંદિર છે, જે ભવનાથ મંદિરથી લગભગ 12 કિમીના અંતરે આવેલું છે. આ પછી ભક્તોનું જૂથ હનુમાન મંદિર અને સૂરજ કુંડ તરફ આગળ વધે છે જે જીના બાવાની મડીથી લગભગ 8 કિલોમીટરના અંતરે માલવેલા તળાવ પાસે સ્થિત છે.
યાત્રાનો આ ભાગ ખૂબ જ શાંતિપૂર્ણ છે જ્યાં ભક્તો તેમના ભગવાનની ભક્તિમાં લીન જોવા મળે છે. પ્રવાસનો આગળનો ભાગ માળવેલાથી બોરદેવી સુધીનો છે. પરિક્રમાનો આ 8 કિમી લાંબો ભાગ ખૂબ જ મુશ્કેલ છે, જેમાં એક ઢોળાવ પર ચઢી અને નીચે ઉતરવું પડે છે. તેને માલવેલાની ઘોડી કહે છે. આ બધી કઠિન યાત્રાઓમાંથી પસાર થયા પછી, શ્રદ્ધાળુઓ આખરે આ પરિક્રમાના છેલ્લા સ્ટોપ, બોરદેવી માતાના મંદિરે પહોંચે છે, જ્યાં આ પરિક્રમા પૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
મંદિરની આસપાસના તળાવો અને નદીઓ આ સ્થળની સુંદરતામાં વધારો કરે છે. બોરદેવી માતાના મંદિરમાં પ્રાર્થના કર્યા પછી, ભક્તો ફરીથી 8 કિમીની મુસાફરી કરીને ભવનાથ મંદિરે જાય છે, જે પરિક્રમા પૂર્ણ થવાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.
ગિરનાર પરિક્રમાની પૌરાણિક માન્યતા શું છે
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, ત્રિમૂર્તિ મહાદેવ, બ્રહ્મા અને વિષ્ણુ સહિતના પંચપાંડવોએ પણ ગિરનાર પર્વતની પરિક્રમા કરી હતી. સ્થાનિક માન્યતાઓ અનુસાર, બોરદેવી મંદિર, જ્યાં આ પરિક્રમા પૂરી થાય છે, જ્યાં અર્જુનના લગ્ન દેવી સુભદ્રા સાથે થયા હતા. શ્રી કૃષ્ણએ અર્જુનને તેની બહેન સુભદ્રા સાથે લગ્ન કરાવવા માટે ગિરનાર પર્વતની પરિક્રમા કરી હતી. તેમણે આ પરિક્રમા કારતક એકાદશી અને પૂર્ણિમાની વચ્ચે કરી હતી અને અંતે પૂર્ણિમાના દિવસે દેવી સુભદ્રાના લગ્ન અર્જુન સાથે થયા હતા.
