- વર્ષ 2014-15માં કરદાતાઓની સંખ્યા 5.7 કરોડ હતી, જે વર્ષ 2023-24માં 10.4 કરોડે પહોંચી
- ટેક્સ વિભાગ દ્વારા ગુરુવારે જારી કરવામાં આવેલા ડેટા દર્શાવે છે કે 2014-15 અને 2023-24 વચ્ચે કરદાતાઓની સંખ્યામાં 82%નો વધારો થયો છે, જ્યારે છેલ્લા નવ વર્ષમાં પ્રત્યક્ષ કરની આવકમાં 182%નો વધારો થયો છે.
સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સીસ (સીબીડીટી) દ્વારા જાહેર કરાયેલ સમય શ્રેણીના ડેટા દર્શાવે છે કે આકારણી વર્ષ 2023-24માં કરદાતાઓની સંખ્યા 10.4 કરોડ હતી, જે 2014-15માં 5.7 કરોડ હતી. ટેક્સ વિભાગ “કરદાતા” ને એવી વ્યક્તિ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે જેણે કાં તો સંબંધિત આકારણી વર્ષ માટે આવકવેરા રિટર્ન ફાઇલ કર્યું છે અથવા જેના કિસ્સામાં સંબંધિત નાણાકીય વર્ષમાં સ્ત્રોત પર કર કાપવામાં આવ્યો છે, પરંતુ કરદાતાએ ચૂકવણી કરી નથી. આવકવેરો ભર્યો નથી. વ્યક્તિગત આવકવેરામાં વધારાને કારણે, 2023-24માં કુલ પ્રત્યક્ષ કરની આવક રૂ. 19.6 લાખ કરોડ હતી, જે 2014-15માં આશરે રૂ. 7 લાખ કરોડથી 182% વધારે છે. 9-વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન વ્યક્તિગત આવકવેરો 2014-15માં રૂ. 2,65,772 કરોડથી 293% વધીને 2023-24માં રૂ. 10,45,139 કરોડ થયો હતો. ડેટા દર્શાવે છે કે સતત બીજા વર્ષે વ્યક્તિગત આવકવેરાની વસૂલાત કોર્પોરેટ ટેક્સ કલેક્શન કરતાં વધી ગઈ છે, જે 2014-15માં રૂ. 4,28,925 કરોડથી 112% વધીને 2023-24માં રૂ. 9,11,055 કરોડથી વધુ થઈ ગઈ છે.
કુલ કર આવકમાં પ્રત્યક્ષ કરનું યોગદાન 2022-23માં 54.6%થી 2023-24માં 56.7%ના 14 વર્ષના ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચ્યું હતું. દર ક્વાર્ટરમાં ચૂકવવામાં આવેલી એડવાન્સ ટેક્સ રિસિપ્ટ્સ 291% વધીને 2014-15માં રૂ. 3,26,525 કરોડથી વધીને 2023-24માં રૂ. 12,77,868 કરોડ થઈ હતી, જ્યારે 9-વર્ષના સમયગાળામાં ટેક્સ ડિડક્ટેડ એટ સોર્સ (ટીડીએસ) અંદાજે વધીને રૂ. 2023-24માં રૂ. 2,59,106 કરોડથી રૂ. 6,51,922 કરોડ સુધી 152%. એડવાન્સ ટેક્સ એ અનુપાલન સુધારવાનું એક સાધન છે. સંગ્રહની કિંમત 2000-01 પછી સૌથી ઓછી હતી, જે 2000-01માં 1.36% થી ઘટીને 2023-24માં 0.44% થઈ ગઈ. કરવેરાના વધુ સારા વહીવટ અને વિભાગ દ્વારા કરવામાં આવેલા પ્રયાસોને કારણે વર્ષોથી આમાં ઘટાડો થયો છે.
વિભાગ દ્વારા છટકબારીઓ દૂર કરવા અને નેટ વિસ્તારવા માટે ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવા માટે લેવામાં આવેલા પગલાં ઉપરાંત મજબૂત આર્થિક વૃદ્ધિ અને આવકના સ્તરમાં વૃદ્ધિને કારણે વર્ષોથી કરની આવકમાં વધારો થયો છે. વિભાગ અનુભૂતિ વધારવા અને અનુપાલન વધારવા માટે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, ડેટા એનાલિટિક્સ જેવા સાધનોનો પણ ઉપયોગ કરી રહ્યું છે.\
ટીસીએસ/ટીડીએસ કપાત માટે ક્રેડિટનો દાવો સરળ બનશે: આવકવેરાના નિયમમાં થશે સુધારો
સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સિસ એ કરદાતાઓ પર ટેક્સનો બોજ ઘટાડવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું છે. સીબીડીટીએ આવકવેરાના નિયમોમાં સુધારાની સૂચના આપી છે. આ ફેરફારો કોઈ અન્ય વ્યક્તિને માત્ર ચૂકવણી કરનાર વ્યક્તિના બદલે એકત્ર કરાયેલ સ્ત્રોત પર કર ટીસીએસ અથવા ટીડીએસ કપાત માટે ક્રેડિટનો દાવો કરવાની મંજૂરી આપે છે.
નાણા મંત્રાલયે ગુરુવારે જારી કરેલા એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે સીબીડીટીએ પગારદાર કર્મચારીઓ માટે ટીસીએસ એકત્રિત અથવા ટીડીએસ કાપવામાં આવેલા ક્રેડિટના દાવાને સરળ બનાવવા માટે આવકવેરા નિયમોમાં સુધારાની સૂચના આપી છે. આવકવેરાના નિયમોમાં આ ફેરફારથી માતા-પિતાના હાથમાં રહેલા સગીરો માટે ટીસીએસ ક્રેડિટનો દાવો કરવાનું પણ શક્ય બનશે.
આવકવેરા નિયમો, 1962 (’નિયમો’) માં સીબીડીટી દ્વારા 15 ઓક્ટોબર, 2024 ના રોજ જારી કરાયેલ સૂચના નંબર 112/2024 દ્વારા સુધારો કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં કાયદાની કલમ 192 ની પેટા-કલમ (2બી) હેઠળ જરૂરી વિગતો છે. ફોર્મ નંબર 12બીએએમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. કર્મચારીઓએ આ વિગતો તેમના એમ્પ્લોયરને પ્રદાન કરવી આવશ્યક છે, જેઓ કલમ 192 ની પેટા-કલમ (1) હેઠળ ચૂકવણી કરવા માટે જવાબદાર છે. બદલામાં એમ્પ્લોયર સબમિટ કરેલી વિગતોને ધ્યાનમાં લઈને પગાર પર ટીડીએસ કાપશે.
