ગુજરાતીઓ માટે દશેરો એટલે ફાફડા-જલેબી ખાવાનો તહેવાર. તમે પણ દશેરાએ ફાફડા-જલેબી ખાતા હશો પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ પરંપરા કેવી શરૂ થઇ? આપને જણાવીએ કે, જલેબી અને ફાફડા સાથે એક પ્રાચીન કથા જોડાયેલી છે. ભગવાન શ્રી રામને જલેબી ખૂબ પસંદ હતી. તે સમયે જલેબીને શશકુળી તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી.
જો કે ગુજરાતમાં દશેરા પર ફાફડા-જલેબી ખાવાની પરંપરા વર્ષોથી ચાલી આવે છે. ગુજરાતીઓ સામાન્ય દિવસોમાં ફાફડા ખાવાનું પસંદ કરતા હોવા છતાં ખાસ કરીને દશેરાના દિવસે તેનું વેચાણ થાય છે. લોકો આ દિવસે જલેબી અને ફાફડા ખાય છે, ચાલો જાણીએ તેની પાછળનું વૈજ્ઞાનિક અને ધાર્મિક મહત્વ.
આ માન્યતા છે
માન્યતા અનુસાર, ભગવાન રામને શાશકુલી નામની મીઠાઈ ખૂબ જ પસંદ હતી જે હવે જલેબી તરીકે ઓળખાય છે. રાવણને માર્યા બાદ તેણે જલેબી ખાઈને પોતાની જીતની ઉજવણી કરી. આથી જ ભગવાન રામના વિજયની ઉજવણી કરવા રાવણ દહન પછી દરેક જલેબીનો આનંદ માણે છે.
માન્યતા અનુસાર, શ્રી હનુમાનજી તેમના પ્રિય ભગવાન રામ માટે ચણાના લોટના ફાફડા સાથે ગરમ જલેબી બનાવતા હતા. દશેરાના દિવસે આ ખાસ જોડી ખાઈને વ્રત સમાપ્ત કરવાની પરંપરા માનવામાં આવે છે. આ ધાર્મિક માન્યતા હેઠળ લોકો દશેરા પર જલેબી અને ફાફડા ખાય છે.
તેની પાછળનું વિજ્ઞાન સમજો
દશેરા પર જલેબી-ફાફડા ખાવા પાછળ પણ વૈજ્ઞાનિક તથ્ય છે. વાસ્તવમાં, દશેરા એવી ઋતુમાં આવે છે જ્યારે દિવસ ગરમ હોય છે અને રાત ઠંડી હોય છે. વિજ્ઞાન અનુસાર આ સિઝનમાં જલેબીનું સેવન કરવું સારું માનવામાં આવે છે. ગરમ જલેબી અમુક અંશે માઈગ્રેનની સારવારમાં અસરકારક છે. તે જ સમયે, આ તમને ખરાબ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સથી પણ બચાવે છે.
ઇતિહાસમાં જલેબીનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે
- ઈતિહાસમાં જલેબીનો ઉલ્લેખ પણ અલગ-અલગ નામથી જોવા મળે છે. જેમકે,
કર્ણશશ્કુલિકાઃ પ્રાચીન સમયમાં જલેબીને કર્ણશશ્કુલિકા કહેવામાં આવતી હતી.
કુંડલિની: 17મી સદીના મરાઠા બ્રાહ્મણ રઘુનાથે તેનો ઉલ્લેખ કુંડલિની નામથી કર્યો છે.
શશકુળી : ભોજનકુટુહાલ નામના પુસ્તકમાં જલેબીનું બીજું નામ શશકુળી તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યું છે અને એવું કહેવાય છે કે જ્યારે
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો જન્મ થયો ત્યારે સમગ્ર રાજ્યમાં જલેબીનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ રીતે, જલેબી અને ફાફડાનું ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક મહત્વ દશેરા દરમિયાન તેને ખાવાની પરંપરાને મજબૂત બનાવે છે.
