અમદાવાદનો 200 વર્ષ જૂનો રિવાજ, નવરાત્રિમાં પુરુષો ચણીયા-ચોલી પહેરીને કરે છે ગરબા, શા માટે આવી પરંપરા?

શારદીય નવરાત્રીનો પ્રારંભ થયો છે. અને તેની સાથે ગરબાની ઉજવણી પણ શરૂ થઈ ગઈ છે. નવરાત્રિ દરમિયાન જો કોઈ શહેરમાં સૌથી વધુ ગરબા રમાય છે તો તે અમદાવાદ છે. નવરાત્રિ પહેલા, સ્થાનિક બજારોમાં તમામ દુકાનો રંગબેરંગી ચણિયા-ચોળીથી ભરેલી હોય છે, જ્યાં તમામ વયની મહિલાઓ, છોકરીઓ અને નાની છોકરીઓ તેમની પસંદગીના ચણિયા-ચોળી ખરીદે છે.

પરંતુ મહિલાઓની આ ભીડમાં કેટલાક પુરુષો પણ સામેલ છે જેઓ અમદાવાદની 200 વર્ષ જૂની પરંપરાને અનુસરે છે અને ચણીયા-ચોલી ખરીદવા આ બજારોમાં પહોંચી જાય છે. પણ શા માટે? અમદાવાદમાં પુરુષો નવરાત્રિ દરમિયાન મહિલાઓના વસ્ત્રો કેમ ખરીદે છે? શું અમદાવાદમાં પરિવારની મહિલાઓને આ કપડાં ગિફ્ટ કરવાનો કોઈ ખાસ રિવાજ છે? નવરાત્રિમાં 200 વર્ષ જૂની પરંપરા બીજું શું છે?

પુરુષો સાડી અને ચણીયા-ચોલી પહેરે છે

અમદાવાદમાં નવરાત્રિ દરમિયાન ચોક્કસ સમુદાયના પુરુષો છેલ્લા 200 વર્ષથી એક ખાસ પરંપરાનું પાલન કરે છે. આ પરંપરા અમદાવાદમાં ‘સાદુ માતાની પોળ’માં અનુસરવામાં આવે છે. નવરાત્રિની આઠમી રાત્રે એટલે કે મહાષ્ટમીની રાત્રે બારોટ સમાજના પુરુષો સ્ત્રીઓની જેમ સાડી અને ચણીયા-ચોળી પહેરીને ગરબા નૃત્ય કરે છે.

સાદુ માતા ની પોળ, જ્યાં લગભગ 1000 લોકો રહે છે. દુર્ગા અષ્ટમીની રાત્રે લોકો ઘરની બહાર નીકળીને પોળની તમામ શેરીઓ અને રસ્તાઓ પર એકઠા થવા લાગે છે. આ સમય દરમિયાન પુરુષો માત્ર મહિલાઓની જેમ સાડી પહેરતા નથી પરંતુ તેઓ સંગીતના સૂર પર ગુજરાતના પરંપરાગત શેરી ગરબા પણ કરે છે. પરંતુ આ કેમ કરવામાં આવે છે?

પુરુષો સાડી અને ચણીયા-ચોલી પહેરીને શા માટે ગરબા કરે છે

અમદાવાદના બારોટ સમાજના પુરુષો છેલ્લા 200 વર્ષથી નવરાત્રિ દરમિયાન સાડી અને ચણિયા-ચોળી પહેરીને ગરબા નૃત્ય કરીને ‘સાદુ માતા’ દ્વારા અપાયેલા શ્રાપનું પ્રાયશ્ચિત કરે છે. હા, સાંભળવામાં ખૂબ જ અજીબ લાગી શકે છે પરંતુ તે સાચું છે. વાસ્તવમાં, આ વાર્તા તે સમયની છે જ્યારે ભારત પર મુઘલોનું શાસન હતું. સદુબેન નામની સ્ત્રી પર મુઘલની બુરી નજર પડી હતી.

તે તેને પોતાની સાથે રાખવા માંગતો હતો. સદુબેને મુઘલોથી પોતાને બચાવવા માટે બારોટ સમાજની મદદ માંગી હતી. કમનસીબે પુરુષોએ તેમને મુઘલોના હાથમાંથી બચાવ્યા નહીં. જેના કારણે તેના બાળકનું મોત થયું હતું. ત્યારે સદુબેને બારોટ સમાજના માણસોને શ્રાપ આપતા કહ્યું હતું કે તેમની આવનારી પેઢી કાયર હશે. આ પછી તેણીએ આત્મહત્યા કરી લીધી અને સતી થઈ.

દર વર્ષે પુરુષો સદુમાતાના શ્રાપમાંથી મુક્તિ મેળવવા ગરબા રમે છે.

સદુમાતાના મૃત્યુ પછી, તેમના આત્માને શાંત કરવા અને તેમને શ્રાપમાંથી મુક્ત કરવા માટે અમદાવાદમાં તેમનું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું. દર વર્ષે દુર્ગાષ્ટમીની રાત્રે, બારોટ સમુદાયના પુરુષો સાદુ માતાની પોળ ખાતે ભેગા થાય છે અને સાડી અથવા ચણીયા-ચોલી પહેરીને પ્રાયશ્ચિતના સ્વરૂપ તરીકે ગરબા કરે છે. છેલ્લા 200 વર્ષથી આ ચલણ આજે પણ ચાલુ છે. આ પરંપરાના સાક્ષી બનવા માટે તે સમયે શહેરી વિસ્તારોમાંથી મોટી સંખ્યામાં લોકો સાદુ માતા ની પોળ ખાતે ભેગા થાય છે.

સામાન્ય રીતે મહિલાઓના કપડા પહેરનાર પુરૂષોને ઉતરતી કક્ષાના ગણવામાં આવે છે, પરંતુ બારોટ સમાજના પુરુષો તેને મહિલાઓ પ્રત્યે નમ્રતા અને આદરના પ્રતિક તરીકે જુએ છે. માન્યતાઓ અનુસાર, શેરી ગરબા દરમિયાન, જે લોકોએ વેપારમાં પ્રગતિ, સારા સ્વાસ્થ્ય, તંદુરસ્ત બાળકના જન્મ વગેરેની ઇચ્છા રાખી હતી, તેમની ઇચ્છાઓ પણ ખૂબ જ ઝડપથી પૂર્ણ થાય છે. પુરૂષો પણ તેમની ઈચ્છાઓની પરિપૂર્ણતા માટે સાદુ માતાનો આભાર માનવા માટે આ ધાર્મિક વિધિમાં ભાગ લે છે.

આ વર્ષે, જો તમે પણ દુર્ગાષ્ટમી દરમિયાન અમદાવાદ અથવા આસપાસના વિસ્તારોમાં હાજર હોવ તો, સાદુ માતાની પોળમાં જવાનું ભૂલશો નહીં અને પુરુષો દ્વારા મહિલાઓના સન્માનમાં કરવામાં આવતા શેરી ગરબાના આ અનોખા દ્રશ્યનો આનંદ માણો.

અસ્વીકરણ : આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માત્ર માહિતી પ્રદાન કરવા માટે અને મીડિયા રીપોર્ટસ અનુસાર જ આપવામાં આવી છે અબતક મીડિયા આની પુષ્ટિ કરતુ  નથી.