- પ્રિ-ડાયાબિટીસ થવાની શક્યતા લગભગ 70%, તે થયા બાદ એક વર્ષમાં ડાયાબિટીસ થવાની શક્યતાં 10%
જો દેશમાં ડાયાબિટીસ ચુપચાપ રોગચાળા તરફ દોરી જાય છે, તો પ્રિ-ડાયાબિટીસ એ રોગચાળાની શરૂઆતની ચેતવણીનો સંકેત છે. પ્રી-ડાયાબિટીસ લોહીમાં શર્કરાનું પ્રમાણ સામાન્ય કરતાં થોડું વધારે હોય છે. પરંતુ તે ડાયાબિટીસ તરીકે ગણવામાં આવે તેટલું ઊંચું હોતું નથી. તેમજ જ્યારે શરીર ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર બતાવવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તેને પ્રી-ડાયાબિટીસ કહેવામાં આવે છે. જો તમને પ્રી-ડાયાબિટીસ હોય, તો તમને એક વર્ષમાં ડાયાબિટીસ થવાની શક્યતા લગભગ 10% છે. તેમજ હાર્વર્ડ રિપોર્ટ કહે છે કે તમારા જીવનકાળમાં પ્રિ-ડાયાબિટીસ થવાની શક્યતા લગભગ 70% છે.
પ્રી-ડાયાબિટીસ દરમિયાન જોવા મળતા લક્ષણો
પ્રિ-ડાયાબિટીસના સામાન્ય લક્ષણોમાંનું એક તરસ અને વારંવાર પેશાબ છે. જેમ જેમ લોહીમાં શર્કરાનું સ્તર વધે છે, તેમ કિડની વધુ ગ્લુકોઝને ફિલ્ટર કરવા અને શોષવા માટે સખત મહેનત કરે છે, જે ડિહાઇડ્રેશન તરફ દોરી જાય છે અને વધુ પ્રવાહી પીવાની જરૂર પડે છે.
થાક એ પ્રિ-ડાયાબિટીસની બીજી નિશાની છે. જેને સરળતાથી અવગણી શકાય છે. જ્યારે કોષો ઇન્સ્યુલિન માટે પ્રતિરોધક બને છે, ત્યારે તેઓ ઊર્જા ગ્લુકોઝને શોષવા માટે સંઘર્ષ કરે છે, જેનાથી વ્યક્તિ થાક અને સુસ્તી અનુભવે છે.
ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર સાથે સંકળાયેલ હોર્મોનલ ફેરફારો પણ વજનમાં અસ્પષ્ટ ફેરફારોનું કારણ બની શકે છે, ખાસ કરીને પેટની આસપાસ વજનમાં વધારો થાય છે.
ચામડીના ફેરફારો, જેમ કે ગરદન અથવા બગલ જેવા વિસ્તારોમાં શ્યામ ફોલ્લીઓ, પણ પ્રી-ડાયાબિટીસની નિશાની હોઈ શકે છે. તેમજ કેટલાક લોકોની દ્રષ્ટિ અસ્પષ્ટ હોય છે કારણ કે હાઈ બ્લડ સુગર આંખોના લેન્સને અસર કરે છે.
મૂડ સ્વિંગ અને ભૂખમાં વધારો એ પણ પ્રી ડાયાબિટીસના સંકેતો હોઈ શકે છે. તેમજ ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર સામાન્ય મેટાબોલિક પ્રક્રિયાઓને વિક્ષેપિત કરે છે, જે ઊર્જા અને ભૂખમાં વધઘટ તરફ દોરી જાય છે.
પ્રી-ડાયાબિટીસમાં, હિમોગ્લોબિન અ1ઈ પરીક્ષણ પરિણામ 5.7% અને 6.4% ની વચ્ચે છે, મૌખિક ગ્લુકોઝ સહિષ્ણુતા પરીક્ષણનું પરિણામ 140 ળલ/મક અને 199 ળલ/મક છે, અને ફાસ્ટિંગ ગ્લુકોઝ પરીક્ષણ પરિણામ 100 અને 125 ળલ/ની વચ્ચે છે.
પ્રિ-ડાયાબિટીસને નિયંત્રિત કરવાના ઉપાયો
\જીવનશૈલીમાં કેટલાક ફેરફારો કરીને અને સ્વસ્થ આદતો અપનાવીને, તમે તમારા બ્લડ સુગરનું સ્તર ઘટાડી શકો છો અને પ્રિ-ડાયાબિટીસ થવાનું જોખમ ઘટાડી શકો છો. અહીં કેટલાક સરળ પગલાં છે જે પૂર્વ-ડાયાબિટીસને ઉલટાવી શકે છે અને ડાયાબિટીસની શરૂઆતને અટકાવી શકે છે.
પ્રિ-ડાયાબિટીસને નિયંત્રિત કરવા માટે સ્વસ્થ અને સંતુલિત આહારની જરૂર છે. આ સાથે પોષક તત્ત્વોથી ભરપૂર ખોરાક જેમ કે ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ, દુર્બળ પ્રોટીન અને હેલ્ધી ફેટ્સનો આહારમાં સમાવેશ કરવો જોઈએ. તેમજ ખૂબ પ્રોસેસ્ડ ખોરાક, ખાંડયુક્ત પીણાં અને ઉચ્ચ કેલરીવાળા નાસ્તા ટાળો. તેમજ તમે જે કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ ખાઓ છો તેના પર ધ્યાન આપવું, સાદી શર્કરાને બદલે વધુ જટિલ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ પસંદ કરવાથી પણ લોહીમાં શર્કરાના સ્તરને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ મળે છે.
પ્રી-ડાયાબિટીસના સંચાલનની ચર્ચા કરતી વખતે કસરતને અવગણી શકાય નહીં. તેમજ વ્યાયામ અઠવાડિયામાં ઓછામાં ઓછી 150 મિનિટની હોવી જોઈએ અને તેમાં મધ્યમ તીવ્રતાની એરોબિક પ્રવૃત્તિનો સમાવેશ થવો જોઈએ. જેમ કે ઝડપી ચાલવું, સાયકલ ચલાવવું અથવા સ્વિમિંગ કરવું. આ ઉપરાંત ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા સુધારવા અને લોહીમાં શર્કરાના સ્તરને ઘટાડવા માટે અઠવાડિયામાં બે થી ત્રણ વખત સ્ટ્રેન્થ ટ્રેનિંગ પણ કરવી જોઈએ.
શરીરનું વધુ પડતું વજન ગુમાવવાથી કોષો ઇન્સ્યુલિન પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ બને છે, જે પ્રકાર 2 ડાયાબિટીસ થવાનું જોખમ ઘટાડે છે. શરીરના વજનમાં સરેરાશ 5-10% ઘટાડો રક્ત ખાંડના સ્તરને સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે. તેમજ કેલરીની ખાધ બનાવવા માટે તંદુરસ્ત આહાર અને નિયમિત કસરત યોજના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો જે વજન ઘટાડવાને પ્રોત્સાહન આપે છે.
એક અહેવાલ જણાવે છે કે, પ્રી-ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકો તેમના શરીરના વજનના 5% થી 7% ગુમાવે છે અને દરરોજ લગભગ 30 મિનિટ કસરત કરે છે તેઓને આગામી 3 વર્ષ દરમિયાન ડાયાબિટીસ થવાની સંભાવના ઓછી છે.” આ સાથે સારી ઊંઘ અસરકારક રીતે ગ્લુકોઝ નિયંત્રણ ઘટાડી શકે છે. આ ઉપરાંત વ્યક્તિએ રાત્રે 7 થી 9 કલાક સુધી કોઈપણ અવરોધ વિના સૂવું જોઈએ. ઊંઘની નબળી આદતો અમુક હોર્મોન્સનું સંતુલન ખોરવી શકે છે અને ઇન્સ્યુલિન પ્રતિરોધમાં ફેરફારો તરફ દોરી જાય છે. જે પ્રી-ડાયાબિટીસને વધુ ખરાબ બનાવે છે. તેમજ ક્રોનિક સ્ટ્રેસ બ્લડ સુગર લેવલમાં વધારો કરે છે, જે ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકારનું મુખ્ય પરિબળ છે. તેમજ ધ્યાન, ઊંડા શ્વાસ લેવાની કસરત, યોગ અથવા પ્રકૃતિમાં રહેવાની ટેવ પાડવી જોઈએ. આ સાથે તંદુરસ્ત રીતે તણાવનું સંચાલન તમારા રક્ત ખાંડના સ્તરને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
