51 શક્તિપીઠોમાં સૌથી અગ્રણી સ્થાન અંબાજી મંદિર છે. કારણ કે માતા સતીનું હૃદય અહીં પડ્યું હતું, પરંતુ અહીં કોઈ મૂર્તિ રાખવામાં આવી નથી, બલ્કે અહીં હાજર શ્રી ચક્રની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ મંદિર માતા અંબાજીને સમર્પિત છે અને ગુજરાતનું સૌથી પ્રખ્યાત મંદિર છે. માઉન્ટ આબુથી 45 કિ.મી. દૂર અંબા માતાની પ્રાચીન શક્તિપીઠ આવેલી છે. આ મંદિર ગુજરાત અને રાજસ્થાનની સરહદ પર આવેલું છે.
અંબાજી શક્તિપીઠનો ઈતિહાસ:
શક્તિપીઠની પૌરાણિક કથાઃ પૌરાણિક કથા અનુસાર, માતા દુર્ગાનો જન્મ રાજા પ્રજાપતિ દક્ષના ઘરે સતીના રૂપમાં થયો હતો. તેમના લગ્ન ભગવાન શિવ સાથે થયા હતા. એકવાર ઋષિમુનિઓએ યજ્ઞનું આયોજન કર્યું હતું. રાજા દક્ષ ત્યાં પહોંચ્યા ત્યારે મહાદેવ સિવાય બધા ઉભા થઈ ગયા.
આ જોઈને રાજા દક્ષ ખૂબ ગુસ્સે થયા. અપમાનનો બદલો લેવા તેણે ફરીથી યજ્ઞનું આયોજન કર્યું. શિવ અને સતી સિવાય બધાને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. જ્યારે માતા સતીને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તેમણે આ કાર્યક્રમમાં આવવાનો આગ્રહ કર્યો. ભગવાન શિવના ઇનકાર છતાં તે યજ્ઞમાં ભાગ લેવા ગયા.
યજ્ઞ સ્થળ પર, જ્યારે માતા સતીએ પિતા દક્ષને ભગવાન શિવ ન કહેવાનું કારણ પૂછ્યું, ત્યારે તેમણે મહાદેવ વિશે અપમાનજનક વાતો કહી. માતા સતી આ અપમાનથી એટલા દુઃખી થયા કે તેમણે યજ્ઞકુંડમાં કૂદીને પોતાનો જીવ આપી દીધો. તે જ સમયે જ્યારે ભગવાન શિવને આ વાતની જાણ થઈ તો ક્રોધમાં તેમની ત્રીજી આંખ ખુલી ગઈ.
તેણે સતીના નશ્વર અવશેષોને પોતાના ખભા પર ઉપાડ્યા અને વિશ્વભરમાં ફરવા લાગ્યા. એવું માનવામાં આવે છે કે માતા સતીના શરીરના અંગો જ્યાં પડ્યા ત્યાં તે શક્તિપીઠ બની ગયું. આ રીતે કુલ 51 સ્થાનો પર શક્તિપીઠો બનાવવામાં આવી હતી. તે જ સમયે, આગલા જન્મમાં, માતા સતીએ હિમાલયના ઘરે માતા પાર્વતીના રૂપમાં જન્મ લીધો અને કઠોર તપસ્યા કર્યા પછી, તેમણે શિવ પર ફરીથી નિયંત્રણ મેળવ્યું.
અંબાજી મંદિરમાં પ્રતિમા વગર કરાઈ છે માતાજીની પૂજા
ગુજરાતના બનાસકાંઠા જિલ્લામાં આવેલું અંબાજી મંદિર દુર્ગા માતાનું સૌથી લોકપ્રિય મંદિર છે. આ મંદિર માટે ભક્તોમાં એટલી બધી ભક્તિ છે કે વિદેશમાં વસતા ગુજરાતીઓ પણ અહીં માતા અંબાજીના દર્શન કરવા આવે છે. અંબાજીનું મંદિર પણ અનોખું માનવામાં આવે છે કારણ કે અહીં દેવીની એક પણ મૂર્તિ નથી. મૂર્તિની જગ્યાએ, અહીં એક ખૂબ જ પવિત્ર શ્રી યંત્ર છે, જેની મુખ્યત્વે પૂજા કરવામાં આવે છે. પરંતુ, ખાસ વાત એ છે કે શ્રી યંત્રને સામાન્ય આંખોથી જોવું મુશ્કેલ છે અને ન તો તમે અહીં ફોટોગ્રાફ લઈ શકો છો. ભક્તો આંખે પાટા બાંધીને તેની પૂજા કરે છે.
અંબાજી મંદિરની રચના
મંદિર સોનાના શંકુ સાથે સફેદ આરસપહાણથી બનેલું છે. પ્રવેશવા માટે મુખ્ય દરવાજો છે અને તેની બાજુમાં બીજો નાનો દરવાજો છે. મંદિરનું ગર્ભગૃહ ચાંદીના દરવાજાથી સુશોભિત છે. ચેમ્બરની અંદર દિવાલમાં ગોખા અથવા વિશિષ્ટ સ્થાન છે, જેના પર પૂજા માટેની પવિત્ર ભૌમિતિક વસ્તુ, શ્રી યંત્ર સ્થાપિત થયેલ છે. મંદિરની અંદર મૂર્તિઓની ગેરહાજરી સૂચવે છે કે આ મંદિર પ્રાચીન સમયથી છે જ્યારે ભારતમાં મૂર્તિ પૂજા પ્રચલિત ન હતી. પરંતુ તેમ છતાં, અહીંના પૂજારીઓ ગોખાના ઉપરના વિસ્તારને એવી રીતે શણગારે છે કે કોઈ તેને દેવતાની મૂર્તિ તરીકે જોઈ શકે. અંબાજી મંદિરથી થોડે દૂર એક વિશાળ તળાવ છે, જે માનસરોવર તરીકે ઓળખાય છે. અહીં સ્નાન કરવું અત્યંત પવિત્ર માનવામાં આવે છે.
અંબાજી મંદિરમાં નવરાત્રીની ઉજવણી
નવરાત્રીના સમયે અંબાજી મંદિરમાં ભવ્ય ઉજવણીનું આયોજન કરવામાં આવે છે. મંદિરના પરિસરમાં ગુજરાતીઓ દ્વારા ગરબા અને અન્ય લોકનૃત્યો રજૂ કરવામાં આવે છે. નાયક અને ભોજોક સમુદાયો આ નવ દિવસો દરમિયાન રાત્રિ દરમિયાન ભવાઈ નાટ્યગૃહનું પણ આયોજન કરે છે. અંબાજી મંદિરની આસપાસ વારાહી માતાનું મંદિર, અંબીકેશ્વર મહાદેવ મંદિર, ગણપતિ મંદિર અને આવાં ઘણાં મંદિરો આવેલાં છે. ખોડિયાર માતા, અજય માતા અને હનુમાનજીના મંદિરો ગામમાં જ સ્થાપિત છે.\
અંબાજી મંદિરમાં દર્શનો સમય
અંબાજી મંદિર અઠવાડિયાના સાતેય દિવસે દર્શન માટે ખુલ્લું રહે છે. દર્શનનો સમય છે – સવારે 7 થી 11, બપોરે 12 થી 4 અને સાંજે 6 થી 9.
અંબાજી શક્તિપીઠની વિશેષતા
- આ મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર 1975માં શરૂ થયો હતો જે અત્યાર સુધી ચાલુ છે.
- સફેદ માર્બલથી બનેલું આ ભવ્ય મંદિર પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે.
- તેનું શિખર 103 ફૂટ ઊંચું છે અને તેના પર 358 સુવર્ણ ઘડાઓ સુશોભિત છે.
- મંદિરથી લગભગ 3 કિ.મી. દૂર ગબ્બર નામનો પર્વત પણ છે, જ્યાં દેવીનું બીજું એક પ્રાચીન મંદિર સ્થાપિત છે.
- એવું માનવામાં આવે છે કે આ પથ્થર પર માતાના પગના નિશાન અને રથનું પ્રતીક બનેલું છે.
- અંબાજીના દર્શન કર્યા પછી, ભક્તો ચોક્કસપણે ગબ્બર હિલ પર સ્થિત આ મંદિરની મુલાકાત લે છે.
- દર વર્ષે ભાદ્રપદી પૂર્ણિમાના દિવસે અહીં મેળા જેવો મેળો ભરાય છે.
- નવરાત્રિ નિમિત્તે મંદિરમાં ગરબા અને ભવાઈ જેવા પરંપરાગત નૃત્યોનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
- મંદિરમાં માતાની મૂર્તિ નથી
- મંદિર સુધી પહોંચવા માટે 999 સીડીઓ ચઢવી પડે છે.
- આ મંદિરમાં અંબાને શ્રીયંત્રની પૂજા કરીને પૂજન કરવામાં આવે છે જેને આંખે સીધું જોઈ શકાતું નથી.
- નવરાત્રિ દરમિયાન નવ દિવસ સુધી ચાલતો તહેવાર ખૂબ જ ખાસ હોય છે. જેમાં વિશેષ રીતે ગરબા કરીને પૂજા કરવામાં આવે છે.
અસ્વીકરણ : અહીં આપેલી માહિતી માત્ર ધારણાઓ અને માહિતી પર આધારિત છે. અત્રે એ ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે અબતક મીડિયા કોઈપણ માહિતીનું સમર્થન કે પુષ્ટિ કરતું નથી. કોઈપણ માહિતી અથવા માન્યતાને અમલમાં મૂકતા પહેલા, સંબંધિત નિષ્ણાતની સલાહ લો.
