Parenting Tips: બાળપણની મિત્રતા સૌથી ખાસ હોય છે અને તે જીવનભર તમારી સાથે રહે છે. આ મિત્રતામાં જે મધુરતા, નિકટતા અને સલામતી મળે છે તે અન્ય કોઈ સંબંધમાં ક્યારેય નથી મળતી. આવી સ્થિતિમાં, તમારા નાના બાળકો પણ જીવનમાં સારા અને સાચા મિત્રો બનાવે તે જરૂરી છે.તો ચાલો તેના વિષે એક નાનકડી વાર્તા દ્વારા જાણીએ
રીયાને આજે પણ એ દિવસ સારી રીતે યાદ છે જ્યારે તેણે નાનકડા આયુષને શાળામાં છોડી દીધો હતો. આયુષનો શાળાનો પહેલો દિવસ હતો. શાળાના ગેટ પર તેની આંખો આંસુઓથી છલકાઈ રહી હતી. રીયાનું દિલ તૂટી ગયું. આયુષને છોડતી વખતે તેને એક વખત તેના પુત્રને પાછા લેવાનું મન થયું, પરંતુ અચાનક પાછળથી આવતી એક નાની છોકરીએ આયુષનો હાથ પકડીને કહ્યું, “આવો, આપણે સાથે જઈએ.” આયુષની આંખોમાં ચમક આવી ગઈ અને તે છોકરીનો હાથ પકડીને રીયાને અવગણીને ક્લાસમાં ગયો. એ નાની છોકરીએ રીયાના હૃદયને રાહત આપી હતી. ઘરે પરત ફર્યા બાદ આયુષએ તેના નવા મિત્ર વિશે ઘણી બધી વાતો કહી. હવે તેનું મન શાળામાં કેન્દ્રિત થવા લાગ્યું.
આ નાનકડી, મામૂલી ઘટના વિશે વિચારીએ તો બહુ ખાસ છે. મિત્રતાનું પોતાનું મહત્વ છે. કોઈપણ બાળકના સંતુલિત વિકાસમાં મિત્રતા મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. ઘણીવાર એવું સાંભળવા મળે છે કે બાળપણની મિત્રતા જીવન માટે હોય છે. આપણે આપણા સંબંધો જાતે પસંદ કરતા નથી, કારણ કે આપણે જે પણ કુટુંબમાં જન્મ્યા છીએ તેની સાથે આપણે જોડાયેલા રહીએ છીએ. સંબંધો પૂર્વનિર્ધારિત હોય છે, પરંતુ એક જ સંબંધ છે જે આપણે જાતે પસંદ કરીએ છીએ અને તે છે મિત્રતા. પુરાણોમાં પણ સાચી મિત્રતાના ઘણા ઉદાહરણો છે, જે શ્રી કૃષ્ણ – સુદામા અને દુર્યોધન – કર્ણ જેવા કોઈપણ સંબંધ કરતા વધુ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થયા છે.
બાળપણની મિત્રતા એ રોપેલા રોપા જેવી છે. જ્યારે આપણે એક નાનો છોડ વાવીએ છીએ ત્યારે તેને વધવા અને મજબૂત વૃક્ષ બનવા માટે કેટલાક મિત્રોની જરૂર હોય છે, જેમાં સૂર્યપ્રકાશનો સમાવેશ થાય છે જેનાથી તે તેનો ખોરાક બનાવે છે, પાણી તેના મૂળમાં જઈને તેને મજબૂત બનાવે છે અને તેના યોગ્ય વિકાસ માટે ખાતર, હવા વગેરે જરૂરી છે. . આપણે કહી શકીએ કે છોડના સાચા મિત્રો સૂર્ય, પાણી, ખાતર અને હવા છે. આમાંથી કોઈપણ એકની ઉણપ તેના વિકાસને અટકાવી શકે છે.
એ જ રીતે, એક નાનું બાળક પણ છે. તેના સર્વાંગી વિકાસમાં સારા અને સાચા મિત્રો ખૂબ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. મોટાભાગના બાળકો શાળામાં મિત્રો બનાવે છે કારણ કે તેઓ તેમનો મોટાભાગનો સમય ત્યાં વિતાવે છે. નાના બાળકો નફા-નુકશાનના આધારે મિત્રો બનાવતા નથી, તેઓ એકબીજાને મદદ કરવા અને નજીકની લાગણી અનુભવવા માટે જ મિત્રો બનાવે છે. બાળકો ગતિહીન હોય છે, તેથી જ તેમને ભગવાનનું સ્વરૂપ કહેવાય છે. બાળપણમાં આપણે એકબીજાની કંપનીને મહત્વ આપીએ છીએ અને તેના કારણે સારો તાલમેલ બને છે. આ કારણે બાળપણની મિત્રતા કાયમ રહે છે.
માતા-પિતાનો પ્રભાવ
જો કે બાળકના દરેક પ્રકારના વિકાસમાં માતા-પિતાની ભૂમિકા ખૂબ જ મહત્વની હોય છે, પરંતુ સમાજીકરણમાં તેમની ભૂમિકા બહુ મોટી હોય છે. માતાપિતા તેમના બાળકોને અન્ય બાળકો સાથે રમવા અથવા ન રમવા માટે પ્રેરિત કરે છે તે સાચા મિત્રો બનાવવાની પ્રક્રિયા શીખવા તરફનું પ્રથમ પગલું છે. તેઓ તેમના બાળકોને તેમના સાથીદારો સાથે વાતચીત કરવાનું શીખવે છે.
આ એક રીત છે જેમાં તમે તમારા બાળકોને સોશિયલ નેટવર્ક બનાવવાનું શીખવો છો. તે તેમને શીખવે છે કે કેવી રીતે ભાવનાત્મક વાતચીત શેર કરવી અને કેવી રીતે આશ્વાસન અને પ્રોત્સાહન આપવું. એ પણ સાચું છે કે જે માતા-પિતાના બાળકો તેમના મિત્રો, પરિવારના સભ્યો અને સ્થાનિક સમુદાય સાથે સકારાત્મક સંબંધો ધરાવે છે તેઓ પણ હકારાત્મક અને સામાજિક હોય છે. માતા-પિતા બાળકોને શીખવે છે કે જ્યારે તેઓ તેમના જીવનમાં વિશ્વાસુ મિત્રોનો સમાવેશ કરે છે ત્યારે તેઓને અલગ-અલગ દૃષ્ટિકોણને સમજવાની વધુ તકો મળશે. માતાપિતા દ્વારા પ્રોત્સાહિત, બાળકો નજીકના મિત્રો બનાવે છે જેઓ તેમનામાં લવચીક વિચાર વિકસાવે છે.
આ ઝડપી જીવનમાં, માતાપિતા તેમના બાળકોના જીવનમાં કેટલા હાજર છે તે ખૂબ મહત્વનું છે. પરિણીત યુગલો જેઓ મોટા શહેરોમાં રોજીરોટી કમાવવા માટે આવ્યા છે, જેઓ તેમના સંબંધીઓથી દૂર છે, તેઓ અજાણી જગ્યાએ ટકી રહેવા માટે સારી અને સાચી મિત્રતાનું મહત્વ સારી રીતે જાણે છે. આ માટે તેઓ હંમેશા પોતાના બાળકોના સારા મિત્રો બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે. તેઓ દરેક સમયે તેમની સાથે રહી શકતા નથી, તેથી તેમના બાળકો માટે દરેક નાની-મોટી વાત શેર કરવા માટે તેમના જીવનમાં મિત્રો હોવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
ટેકો, માર્ગદર્શન અને પ્રેમ એ વાલીપણાનો આધારસ્તંભ છે અને વાલીપણાની પ્રક્રિયામાં, તમારા બાળકોને મિત્રતાનો પાઠ શીખવવો પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, તેથી તમારે તમારા બાળકોને સારા મિત્રો બનવા અને બનાવવા માટે પ્રેરિત કરતા રહેવું જોઈએ, જેથી કરીને તમે ખરાબ સમયમાં ટકી રહે છે અને તેઓ તમને મદદ કરે છે.
આત્મવિશ્વાસમાં વધારો
વ્યક્તિના જીવનમાં બાળપણની મિત્રતાનું મહત્વ અમૂલ્ય છે. સુદામા શ્રી કૃષ્ણના બાળપણના મિત્ર હતા, તેમ છતાં શ્રી કૃષ્ણ તેમને ક્યારેય ભૂલ્યા ન હતા. બાળપણના મિત્રો સાથે વિતાવેલો સમય સૌથી ખાસ અને કિંમતી હોય છે. આ મિત્રતા આત્મવિશ્વાસ વધારે છે. જેમ બાળપણની યાદો સોનેરી હોય છે, તેવી જ રીતે બાળપણના મિત્રો સાથે વિતાવેલી ક્ષણો પણ સોનેરી હોય છે. કોઈપણ બાળકના સર્વાંગી વિકાસ માટે બાળપણની મિત્રતા અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.
સારા મિત્રોને લીધે, બાળકો નાની ઉંમરે જ સહાનુભૂતિ, વિશ્વાસ, પ્રશંસા, વિચારશીલતા અને આત્મ-નિયંત્રણની મૂળભૂત બાબતો શીખે છે અને જો બાળક સંભાળ, પાલનપોષણ અને વિશ્વાસથી ભરપૂર શિક્ષિત વાતાવરણમાં રહે છે, તો તે મજબૂત મિત્રતાના ગુણો વિકસાવવાનું શરૂ કરે છે, જે તેના ભાવિ સંબંધનો પાયો બનાવો.
પ્રામાણિકતા અને સમર્થન
બાળપણના મિત્રો સામાન્ય રીતે આપણા સૌથી વફાદાર અને સૌથી મોટા સમર્થકો હોય છે. તેઓ આપણા સૌથી ઊંડા રહસ્યોને પણ ગુપ્ત રાખે છે. બાળપણમાં વિકસે છે તે મિત્રતાના વિશ્વાસુ બંધનો બાળકોમાં ઘણા ગુણોને પ્રોત્સાહિત કરવા અને વિકસાવવા માટે ફાયદાકારક છે, જેમ કે દૃઢતા અથવા સકારાત્મક ક્રિયાપ્રતિક્રિયા, જેને સંચાર કૌશલ્ય, સ્વ-નિયંત્રણ, વિચારશીલતા, વિચારશીલતા, ગતિશીલ સંચાર, અન્ય વિશે વિચારવું, નિરાશા, આદર, સહાનુભૂતિ, એકબીજાને મદદરૂપ થવું, પ્રેમ અને સંબંધ વગેરે સાથે વ્યવહાર કરવો. તે તેમને લોકો પર વિશ્વાસ કરવાનું શીખવે છે અને તેમના વ્યક્તિત્વના નિર્માણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
વિશેષ કૌશલ્યો ઉભરી આવે છે
બાળપણમાં મિત્રો સાથે રમવું અને મોજ કરવી એ બાળકોના વિકાસમાં ખૂબ જ જરૂરી છે. આનાથી બાળકોના વ્યક્તિત્વના સર્વાંગી વિકાસમાં અને તેમની અંદર છુપાયેલી પ્રતિભાઓના વિકાસમાં પણ મદદ મળે છે. અંતર્મુખી અને જે બાળકો મિત્રો નથી બનાવતા તેઓ તેમની અંદર છુપાયેલી વિશેષ કુશળતા અને પ્રતિભાને ઓળખી શકતા નથી.
તે જ સમયે, કિશોરાવસ્થા એ બાળકોના જીવનમાં એક એવી ઉંમર છે જેમાં પ્રલોભન થવાની ઘણી શક્યતાઓ હોય છે. આ સમયે તેઓ ન તો પુખ્ત વયના કે બાળકોની શ્રેણીમાં આવે છે. આ સમયે બાળક માતા-પિતા દ્વારા સમજાવવામાં આવેલી બાબતો સમજી શકતું નથી અથવા તેઓ સમજવા માંગતા નથી. આ ઉંમરે તેમને લાગે છે કે માતા-પિતાને તેમના જીવનમાં આવનારી સમસ્યાઓ અને અવરોધોની કોઈ જાણકારી નથી, તેઓ માત્ર પ્રવચન અને ઠપકો આપવાનું જાણે છે.
જીવનના આ તબક્કે, મિત્રો સૌથી વધુ ઉપયોગી છે કારણ કે તે બધા એક જ હોડીમાં છે. દરેક વ્યક્તિને સમાન સમસ્યાઓ છે. માત્ર એક સારો અને સાચો મિત્ર જ તેને સાચી દિશામાં માર્ગદર્શન આપે છે અને તેના મિત્રને દિશાહિનતાની પરિસ્થિતિમાંથી બચાવે છે. મિત્રો એકબીજાના અભ્યાસમાં પણ મદદરૂપ થાય છે અને એકબીજાનું યોગ્ય મૂલ્યાંકન કરવામાં અને ભવિષ્યમાં કઈ કારકિર્દી પસંદ કરવી તે નક્કી કરવામાં પણ મદદરૂપ થાય છે.
તે બાળકોના સામાજિકતામાં વધારો કરે છે
જો આપણે બાળપણમાં સારા મિત્રો બનીએ, તો તેઓ હંમેશા એકબીજાને સારા આચરણ માટે પ્રેરણા આપે છે અને ખરાબ ગુણોથી બચાવે છે. બાળ મનોવૈજ્ઞાનિકો પણ કહે છે કે બાળપણની મિત્રતા બાળકોના વિકાસમાં ખૂબ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. તે બાળકોના સામાજિક, જ્ઞાનાત્મક વિકાસ, સામાજિકતામાં વધારો કરે છે અને તેમને ભાવનાત્મક રીતે મજબૂત બનાવે છે.
આ સમય દરમિયાન, બાળક તેની ઉંમર અનુસાર કેવી રીતે વર્તવું તે પણ શીખે છે. બાળકો મોટાભાગે પુખ્ત વયના લોકોને જોઈને શીખે છે, તેથી, તેમની સામે સારી મિત્રતાનું ઉદાહરણ રજૂ કરીને, માતાપિતા બાળકોને સારા મિત્રો બનાવવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે. માતાપિતા માટે તેમના બાળકોના વ્યક્તિત્વનું સન્માન કરવું પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તમારા બાળકોની અન્યો સાથે સરખામણી ન કરો, બલ્કે તેમના વખાણ કરીને તેમનો આત્મવિશ્વાસ વધારવો, જેથી તેઓ પૂરા આત્મવિશ્વાસ સાથે સારા મિત્રોની પસંદગી કરી શકે.
મિત્રતા એક ખૂબ જ પવિત્ર સંબંધ છે, જે વ્યક્તિ પોતે પસંદ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, એક સારા વિશ્વની કલ્પના ત્યારે જ કરી શકાય છે જ્યારે દરેક જગ્યાએ મિત્રતા, માનવ એકતા અને સંવાદિતાનું વાતાવરણ હોય. કદાચ વૈશ્વિક સ્તરે આ લાગણીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, આંતરરાષ્ટ્રીય મિત્રતા દિવસની ઉજવણીનો ટ્રેન્ડ શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. દરેક મિત્ર આપણી અંદરની દુનિયાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે એમ કહેવું અતિશયોક્તિ નહીં ગણાય. એક એવી દુનિયા કે જે તેના આગમન સુધી જન્મી શકતી નથી અને ફક્ત આ મેળાપ દ્વારા જ તે વિશ્વ જન્મે છે. જો તમારી પાસે સારા મિત્રો હોય, તો પછી જીવન ગમે તેટલું મુશ્કેલ હોય, તે તમારા માટે સરળ લાગે છે. તેથી, તમારે તમારા બાળકોને પણ સારા મિત્રો બનાવવા માટે પ્રેરણા આપવી જોઈએ.
