ચીન પર ત્રાટકવા માટે રચાયેલા ભારત અને યુએસ સહિત ચાર મોટા દેશોના ક્વોડ એલાયન્સના વિદેશ મંત્રીઓ જાપાનની રાજધાની ટોક્યોમાં મળ્યા હતા, જેમાં તેઓએ મુક્ત અને ખુલ્લા ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્ર માટે પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી. બેઠકમાં વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકર, અમેરિકાના વિદેશ મંત્રી એન્ટની બ્લિંકન, જાપાનના વિદેશ મંત્રી યોકો કામિકાવા અને ઓસ્ટ્રેલિયાના વિદેશ મંત્રી પેની વોંગે ભાગ લીધો હતો. વિદેશ મંત્રીઓએ કહ્યું કે ક્વાડ યુનાઈટેડ નેશન્સ ક્ધવેન્શન ઓન ધ લો ઓફ ધ સી અનુસાર હિંદ અને પેસિફિક મહાસાગરોમાં મુક્ત દરિયાઈ વ્યવસ્થા વિકસાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.
બેઠકમાં ક્વાડ દેશોના વિદેશ મંત્રીઓએ ચીનને સ્પષ્ટ સંદેશ આપતાં સહમત થયા કે ઈન્ડો-પેસિફિક દેશમાં કોઈના વર્ચસ્વને સ્વીકારવામાં આવશે નહીં. એક સંયુક્ત નિવેદનમાં, ક્વાડના વિદેશ પ્રધાનોએ કહ્યું, ’અમે મુક્ત અને ખુલ્લા ઈન્ડો-પેસિફિક માટે ક્વાડની મજબૂત પ્રતિબદ્ધતાની પુન:પુષ્ટિ કરીએ છીએ.’ ટોક્યોમાં એ વાત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો કે તમામ દેશો મુક્ત અને ખુલ્લા ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્ર તરફ કામ કરશે
નોંધપાત્ર પગલામાં, જૂથે સોમવારે તેના મહત્વાકાંક્ષી ઇન્ડો-પેસિફિક મેરીટાઇમ એરિયાઝ અવેરનેસ પ્રોગ્રામને હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં વિસ્તારવાની યોજનાની જાહેરાત કરી. હિંદ મહાસાગરમાં ચીનના વધતા પ્રભાવને લઈને નવી દિલ્હીની ચિંતા વચ્ચે આ જાહેરાત કરવામાં આવી છે. એક સંયુક્ત નિવેદનમાં, વિદેશ પ્રધાનોએ જણાવ્યું હતું કે ક્વાડ સમુદ્રના કાયદા પર સંયુક્ત રાષ્ટ્રના સંમેલન અનુસાર હિંદ અને પેસિફિક મહાસાગરોમાં મુક્ત અને મુક્ત દરિયાઈ વ્યવસ્થા વિકસાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. “આવા પ્રયાસોને અનુરૂપ, અમે આઇપીએમડીએને હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં ભૌગોલિક રીતે વિસ્તરણ કરવાનો ઇરાદો ધરાવીએ છીએ,” નિવેદનમાં જણાવાયું છે.
જયશંકરે કહ્યું કે ક્વાડ માત્ર ’મોટી વાતો’ કરતું નથી, પરંતુ એક પ્લેટફોર્મ છે જે અર્થપૂર્ણ પરિણામો આપવાની વાત કરે છે. તેણે કહ્યું, ’ક્વાડનો અર્થ છે ટકી રહેવું, કામ કરવું અને આગળ વધવું. ક્વાડ એ વિશ્વસનીય ભાગીદારી અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારનું એક તેજસ્વી સમકાલીન ઉદાહરણ છે. તેમણે કહ્યું, ’ક્વાડ દ્વારા આજે શરૂ કરાયેલ ઈન્ડો-પેસિફિક મેરીટાઇમ રિજન અવેરનેસ પ્રોગ્રામ માહિતી કેન્દ્રોને જોડવામાં ભૂમિકા ભજવે છે.’
ક્વાડ દેશોના વિદેશ મંત્રીઓની બેઠકમાં મુક્ત અને ખુલ્લા ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રની પ્રતિબદ્ધતાથી ચીન નારાજ થઈ ગયું છે. મીટિંગ પછી, ચીને સોમવારે યુએસ અને ભારત સહિત ક્વાડ ગ્રૂપના દેશો પર એશિયા પેસિફિક ક્ષેત્રમાં અન્ય દેશોના વિકાસને અવરોધવા માટે કૃત્રિમ રીતે તણાવ અને સંઘર્ષને ઉશ્કેરવાનો આરોપ મૂક્યો હતો. ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા લિન જિયાને જ્યારે ક્વાડ દેશોના વિદેશ પ્રધાનોના સંયુક્ત નિવેદન પર તેમની પ્રતિક્રિયા વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમણે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કહ્યું કે ક્વાડ અન્ય દેશોના વિકાસને રોકવા માટે કૃત્રિમ રીતે તણાવ પેદા કરી રહ્યું છે અને સંઘર્ષને ઉશ્કેરણી કરી રહ્યું છે.
