- વિશ્ર્વમાં દરરોજ 14 લાખ બકરા, 17 લાખ ઘેટા, 38 લાખ ભૂંડ, 1.20 કરોડ બતક, 20.20 કરોડ મરઘી અને 21.10 કરોડ માછલીની ખોરાક માટે હત્યા
પ્રોટીન માટે વિશ્વભરમાં માંસાહારનો વ્યાપ સતત વધી રહ્યો છે. માંસાહાર માટે વિશ્વમાં પશુપાલન એટલી હદે વધી ગયું છે કે લગભગ ત્રીજા ભાગની જમીનનો ઉપયોગ પશુધન ઉછેર માટે થાય છે. તેનાથી કાર્બન ઉત્સર્જનમાં પણ વધારો થયો છે. એક અંદાજ મુજબ ફક્ત પ્રોટીન માટે જ દરરોજ 43 કરોડથી વધુ પશુઓ મોતને ઘાટ ઉતારાય છે. માંસાહાર તરફ લોકોમાં આકર્ષણ સતત વધી રહ્યું છે. એફએઓના 2021ના ડેટા અનુસાર, વિશ્વમાં
દરરોજ 14 લાખ બકરા, 17 લાખ ઘેટા, 38 લાખ ભૂંડ, 1.20 કરોડ બતક, 20.20 કરોડ મરઘી અને 21.10 કરોડ માછલીની ખોરાક માટે હત્યા કરવામાં આવે છે. દર વર્ષે, વિશ્વભરમાં માનવ વપરાશ માટે લગભગ 100 અબજ પ્રાણીઓની હત્યા કરવામાં આવે છે. આ આંકડા ચોંકાવનારા છે. વિશ્વમાં માંસની જરૂરિયાતનો બોજ પડી રહ્યો છે. અને ખેતી માટે વપરાતા પ્રાણીઓની વૈશ્વિક વસ્તી માત્ર આબોહવા પરિવર્તનનું કારણ નથી, પણ તેનો શિકાર પણ છે. વિશ્વની લગભગ 45% વસવાટ યોગ્ય જમીનનો ઉપયોગ ખેતી માટે થાય છે. આ વિસ્તારનો માત્ર એક તૃતીયાંશ જ પાક માટે ખેતી કરવામાં આવે છે, બાકીનો મોટાભાગનો ગોચર જમીન છે. માનવી જે પાકનો ઉપયોગ કરે છે તેના માટે માત્ર અડધો પાક ઉગાડવામાં આવે છે.
બાકીનો અડધો ભાગ પશુ આહાર અને બાયોફ્યુઅલ વગેરે માટે પાક ઉગાડવા માટે વપરાય છે. ટૂંકમાં, વિશ્વના મોટાભાગના પાકોનો ઉપયોગ માંસ અને ડેરી માટે પ્રાણીઓના ઉછેર માટે થાય છે. સૌથી ખરાબ વાત એ છે કે પશુ આહારમાં મોટે ભાગે મોનોકલ્ચર પાકોનો સમાવેશ થાય છે, જેના પરિણામે જમીનનું ધોવાણ થાય છે.
આફ્રિકન સ્વાઈન ફીવરએ વિશ્વભરમાં ચારમાંથી એક ડુક્કર માર્યો હોવાનો અંદાજ છે કારણ કે તે 2018 માં પ્રથમવાર મળી આવ્યો હતો અને તેનો મૃત્યુદર 100% છે. એફએઓનો 2023નો અંદાજ જણાવે છે કે એએસએફની વૈશ્વિક અસરને કારણે ડુક્કરનું માંસ અને તેના ઉત્પાદનોની માંગમાં ઘટાડો થયો છે, તેમજ મરઘાંની માંગમાં વધારો થયો છે.
લગભગ 26% વૈશ્વિક ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જન ખોરાકમાંથી આવે છે: અનાજ, કઠોળ, ડેરી, માંસ વગેરે. તેમાંથી પશુધન અને મત્સ્યોદ્યોગ લગભગ ત્રીજા ભાગનો ફાળો આપે છે. જેમ જેમ વૈજ્ઞાનિકો, પર્યાવરણવાદીઓ, સરકારો અને નાગરિક સમાજ આબોહવા પરિવર્તન સાથે ઝઝૂમી રહ્યા છે, તેમ તેમ તેમનું ધ્યાન મુખ્યત્વે પ્લાસ્ટિક, ઉર્જા મિશ્રણ, પ્રદૂષકો અને વિકાસ મોડલને રોકવા પર છે, પરંતુ જેમ જેમ માનવ વસ્તી વધતી જાય છે અને માંસ ખાવું સામાન્ય બનતું જાય છે, તેમ છતાં, તેની અસર ભોજનની પ્લેટને અવગણી શકાય નહીં.
અલબત્ત, આ એનિમલ ફાર્મ પર લાંબા સમય સુધી સામાન્ય રીતે વ્યવસાય ન હોઈ શકે. માંસના સ્ત્રોતને ફરીથી બનાવવા અને અપગ્રેડ કરવા માટે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવો જરૂરી છે.
કૃષિ ક્ષેત્ર સામે અનેક પડકાર: એકલા અમરાવતીમાં માત્ર 5 મહિનામાં 143 ખેડૂતોના આપઘાત
કૃષિ ક્ષેત્ર સામે અનેક પડકારો છે. વર્ષોથી કપાસનું ઉત્પાદન કરતો યવતમાલ જિલ્લો મહારાષ્ટ્રની ખેડૂત આત્મહત્યાની રાજધાની તરીકે જાણીતો છે. હવે અહીંનું દ્રશ્ય બદલાઈ રહ્યું છે. આ દિવસોમાં યવતમાલને બદલે પડોશી અમરાવતી જિલ્લામાં ખેડૂતોની આત્મહત્યાની સંખ્યા વધી રહી છે. યવતમાલની સરહદે આવેલ અમરાવતી કપાસ અને સોયાબીનનું ઉત્પાદન કરતો વિસ્તાર છે. આટલું જ નહીં અહીં પ્રખ્યાત નાગપુર નારંગીની પણ ખેતી થાય છે. આ વર્ષે મે સુધીમાં અમરાવતીમાં 143 ખેડૂતોએ આત્મહત્યા કરી છે. આ આંકડા મહારાષ્ટ્ર સરકારના પણ છે. સરકારી ડેટા દર્શાવે છે કે પાંચ મહિનામાં 152 દિવસ સુધી લગભગ દરરોજ એક ખેડૂતે આત્મહત્યા કરી છે. મહારાષ્ટ્રમાં ખેડૂતોની આત્મહત્યાની સંખ્યામાં યવતમાલ બીજા ક્રમે છે. જો કે બંને જિલ્લામાં ખેડૂતોના આત્મહત્યાના
આંકડામાં બહુ ફરક નથી. મે 2024 સુધીમાં 132 આત્મહત્યા નોંધાઈ છે. જૂનના આંકડા હજુ સંકલિત કરવાના બાકી છે.
2021 થી આત્મહત્યાના કેસોમાં અમરાવતીએ યવતમાલને પાછળ છોડી દીધું છે. 2021માં યવતમાનલમાં 370 ખેડૂતોએ આત્મહત્યા કરી હતી. 2022માં 349 અને 2023માં 323 ખેડૂતોએ આત્મહત્યા કરી હતી. યવતમાલમાં આ સંખ્યા 2021 થી 2023 સુધી અનુક્રમે 290, 291 અને 302 રહી.
મહારાષ્ટ્ર સરકારની ટાસ્ક ફોર્સ વસંતરાવ નાઈક શેતકરી સ્વાવલંબન મિશનના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ કિશોર તિવારીએ આ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે અમરાવતીની સ્થિતિ ખાસ કરીને મુશ્કેલ છે. ખેડૂતોએ સોયાબીનની ખેતી કરી અને ઉપજમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો. ગયા વર્ષે ભાવ ઘટીને રૂ. 4,000 પ્રતિ ક્વિન્ટલ થયા હતા. પર્યાપ્ત બેંકિંગ ધિરાણના અભાવને કારણે, ઘણા લોકો નાની ફાઇનાન્સ કંપનીઓ અથવા નાણાં ધિરાણકર્તાઓ પર નિર્ભર છે, અને સખત વસૂલાતનો સામનો કરે છે.
