History of Indian Currency: વર્ષ 1947માં ભારતને આઝાદી મળ્યા બાદ એવું માનવામાં આવતું હતું કે નોટો પર બ્રિટનના રાજાની જગ્યાએ મહાત્મા ગાંધીની તસવીર છાપવામાં આવશે. આ માટે ડિઝાઇન પણ તૈયાર કરવામાં આવી હતી. પરંતુ આખરે એ વાત પર સહમતિ સધાઈ કે ચલણી નોટ પર મહાત્મા ગાંધીના ચિત્રને બદલે અશોક સ્તંભ છાપવામાં આવે. આઝાદીના 22 વર્ષ પછી, મહાત્મા ગાંધીની તસવીર ભારતીય નોટો પર દેખાય છે એટલે કે ભારતીય ચલણ કાગળ પર છપાયેલું હતું. હાલમાં નોટો પર ગાંધીજીની તસવીર છપાયેલી છે. પરંતુ ભારતમાં ચલણી નોટોમાં ગાંધી જ એકલા નથી જેમનું ચિત્ર દેખાયું છે. આ નોટો પર અનેક વ્યક્તિત્વના ચિત્રો દેખાયા છે.
ભારતમાં 1935માં રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાની સ્થાપના થઈ હતી. આ પહેલા અને આઝાદી સુધી, ભારતીય રિઝર્વ બેંક ભારતમાં તમામ સંપ્રદાયોની નોટો છાપતી હતી, જેમાં બ્રિટનના રાજા જ્યોર્જની તસવીર હતી.
આઝાદી પછી પહેલીવાર જ્યારે ભારતે 1949માં નોટો છાપવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે તેમાંથી કિંગ જ્યોર્જનો ફોટો હટાવી દેવામાં આવ્યો. તેની જગ્યાએ અશોકના સ્તંભનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો.
1917 સુધીમાં, ભારતમાં ઘણા રજવાડાઓ તેમના ચલણને કાગળ પર છાપતા હતા. હૈદરાબાદના નિઝામને પોતાની નોટો છાપવાનો અધિકાર હતો. એ જ રીતે કચ્છના રજવાડામાં પણ આવું જ થતું હતું.
ભારતની આઝાદી સમયે અને તે પછી પણ ગોવા પોર્ટુગલના હસ્તક હતું. તે સમયે ગોવામાં પોર્ટુગલ ઈન્ડિયાના નામે નોટો છાપવામાં આવતી હતી. જેને એસ્ક્યુડો કહેતા હતા. તેના પર પોર્ટુગલના રાજા જ્યોર્જ II ની તસવીર હતી.
પુડુચેરી 1954 સુધી ફ્રાન્સની વસાહત પણ હતી. ત્યાં છપાયેલી નોટો પર ફ્રાન્સના રાજાનું ચિત્ર હતું. પરંતુ આ પછી પણ પુડુચેરી આઠ વર્ષ સુધી સ્વાયત્ત હતું. 1964 પછી અહીં સંપૂર્ણ ભારતીય નોટોનું ચલણ શરૂ થયું. ફ્રાન્સની સરકારે પુડુચેરીમાં જારી કરેલી નોટોને રૂપિયા પણ કહેવાતા.
