દેશની ખાદ્ય સુરક્ષામાં ‘ભારતીય ખાદ્ય નિગમ’ અગ્રેસર !!!
એફસીઆઈ રાજકોટ સૌરાષ્ટ્ર અને દીવમાં 11 મહેસૂલી જિલ્લાઓને અનાજ પૂરું પાડે છે.
ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા એ ભારત સરકારનું એક ઉપક્રમ છે, જે આપણા દેશને ખાદ્ય સુરક્ષા પ્રદાન કરવાની મુખ્ય સુવિધા છે. ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયાની સ્થાપના વર્ષ 1964માં ફૂડ કોર્પોરેશન એક્ટ, 1964 દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જે ગ્રાહક બાબતો, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ મંત્રાલય હેઠળ કાર્યરત છે. એફસીઆઈનું મુખ્યાલય દિલ્હીમાં આવેલું છે, જે હેઠળ 5 ઝોનલ ઓફિસો આવેલી છે. આ 5 ઝોનલ કચેરીઓમાં કુલ 26 પ્રાદેશિક કચેરીઓ છે, જે હેઠળ કુલ 165 વિભાગીય કચેરીઓ આવેલી છે. રાજકોટના ઘંટેશ્વર, ગુજરાત પ્રદેશની રાજકોટ વિભાગીય કચેરીમાં આવેલું છે. એફસીઆઈ પાસે દેશભરમાં આવા 1871 ખાનગી અને ભાડે રાખેલા ખાદ્ય સંગ્રહ ડેપો છે. એફસીઆઈ રાજકોટ, સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તાર અને દીવમાં 11 મહેસૂલી જિલ્લાઓને અનાજ પૂરું પાડે છે.
એફસીઆઈ ગુજરાત પ્રદેશમાં હાલમાં કુલ 8 લાખ મેટ્રિક ટન અનાજ સંગ્રહ કરવાની ક્ષમતા છે અને કુલ 7.31 લાખ મેટ્રિક ટન અનાજ ઉપલબ્ધ છે. જે કટોકટીના સમયમાં ચાર મહિના સુધી ચાલી શકે તેટલો બફર સ્ટોક રહેલો છે. ભારત સરકારની માર્ગદર્શિકા અનુસાર, નાના બાળકોમાં કુપોષણ નિવારણ માટે, એફસીઆઈ દ્વારા સમગ્ર દેશમાં ફોર્ટિફાઇડ ચોખા એટલે કે પૌષ્ટિક ચોખા આપવાનું અભિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. જેમાં ગુજરાતનો આંકડો 76 હજાર મેટ્રિક ટનનો છે. સૌરાષ્ટ્રની જો વાત કરવામાં આવે તો અત્યાર સુધી ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા 23,000 મેટ્રિક ટન ઘઉં અને 29,000 મેટ્રિક ટન ચોખાનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે. એફસીઆઈના વિવિધ ગોડાઉનોમાં સંગ્રહિત અનાજનું રાજ્ય સરકાર દ્વારા લાભાર્થીઓને વિવિધ ખાદ્ય વિતરણ યોજનાઓ હેઠળ વિતરણ કરવામાં આવે છે, જે ભારત સરકાર દ્વારા ચલાવવામાં આવતી વિવિધ અન્ન વિતરણ યોજનાઓ જેમ કે PMGKAY, NFSA, PH-POSHAN, WBNP હેઠળ કરવામાં આવે છે.
ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા ગુણવત્તા ખાતરીની બાબતમાં કડક ગુણવત્તાના ધોરણો અપનાવે છે અને ગુણવત્તાની તપાસ પછી જ રાજ્ય સરકાર દ્વારા અનાજ ઉપાડવામાં આવે છે. ખાસ કરીને ગુજરાત રાજ્યની વાત કરીએ તો, એફસીઆઈ દ્વારા જારી કરાયેલા તમામ અનાજને રાજ્ય સરકારની માન્ય ફૂડ રિસર્ચ લેબોરેટરી દ્વારા ગુણવત્તા પરીક્ષણ પછી જ એફસીઆઈ ડેપોમાંથી મુક્ત કરવામાં આવે છે, જે ગુજરાતની નોડલ એજન્સી જીએસસીએસસી લિમિટેડ દ્વારા ઉપાડવામાં આવે છે. રાજ્ય ટ્રક દ્વારા વહન કરવામાં આવે છે.
ખાદ્ય સુરક્ષા માટે અને ખેડૂતોના હિતનું રક્ષણ કરવા માટે આટલું બધું અનાજ ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે એફસીઆઈ દ્વારા વિવિધ રાજ્યોમાં જ્યાં મોટા પ્રમાણમાં અનાજનું ઉત્પાદન થાય છે ત્યાં અનાજની ખરીદી કરવામાં આવે છે. મુખ્યત્વે પંજાબ, હરિયાણા અને એમ.પી. ઘઉં/ચોખા ભારતમાંથી મંગાવવામાં આવે છે અને રેલ્વે રેક દ્વારા ગુજરાત રાજ્યમાં લાવવામાં આવે છે અને ગુજરાતમાં સ્થિત એફસીઆઈ વિવિધ ડેપો પર એકત્ર કર્યા બાદ ત્યાંથી વિતરિત કરવામાં આવે છે.એફસીઆઈ રાજકોટ ડિવિઝનના ડિવિઝનલ મેનેજર રામ પ્રકાશની દેખરેખ હેઠળ અને રાજ્ય સરકારના સંકલનમાં સૌરાષ્ટ્રમાં એફસીઆઈની કામગીરી સુચારૂ રીતે ચાલી રહી છે.
ભારતીય ખાદ્ય નિગમના મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો છે
- ખેડૂતો પાસેથી અસરકારક ટેકાના ભાવે અનાજની ખરીદી કરીને ખેડૂતોના હિતની રક્ષા કરવી.
- વિવિધ ડેપોમાં પ્રાપ્ત થયેલ અનાજનું પરિભ્રમણ અને સંગ્રહ કરીને સંતોષકારક બફર સ્ટોક ઉપલબ્ધ રાખવો.
- અને જાહેર વિતરણ વ્યવસ્થા એટલે કે પીડીએસ હેઠળ રાજ્ય સરકારો દ્વારા સમગ્ર દેશમાં જરૂરિયાતમંદ નાગરિકોને અનાજનું વિતરણ.
