પર્યાવરણના પડકારોને પહોંચી વળવા રાજકોટ અને યુએસએઆઇડી વચ્ચે એમઓયુ: એશિયન રેઝિલીયન્ટ સિટીઝ પ્રોજેક્ટ અંગે બે દિવસીય કોન્ફરન્સનો પ્રારંભ
બદલી રહેલા પર્યાવરણ અને આબોહવા સંબંધી વિવિધ સમસ્યાઓના ઉકેલ લાવવા માટે એક ઇન્ટરનેશનલ ઈનિશિએટિવ એશિયા રેઝિલિયન્ટ સિટીઝ પ્રોજેક્ટમાં યુએસ એજન્સી ફોર ઇન્ટરનેશનલ ડેવલપમેન્ટ દ્વારા એશિયાના ચાર શહેરોનો સમાવેશ થઇ રહ્યો છે જે પૈકી ભારતના એકમાત્ર રાજકોટ શહેરને પાર્ટનર સિટી તરીકે જાહેર કરવામાં આવેલ છે. આ પ્રોજેકટ અનુસંધાને આજથી વર્કશોપનો પ્રારંભ કરવામાં આવ્યો હતો. આ વર્કશોપ આજે અને આવતીકાલ સુધી રહેશે.
મેયર ડો. પ્રદિપ ડવના અધ્યક્ષ સ્થાને યોજાયેલા આ વર્કશોપના શુભારંભ પ્રસંગે શહેરી વિકાસ અને શહેરી ગૃહનિર્માણ વિભાગના અગ્ર સચિવ અશ્વિનીકુમાર અને સ્માર્ટ સિટીઝ મિશનના જોઇન્ટ સેક્રેટરી અને મિશન ડાયરેક્ટર કુનાલ કુમાર વર્ચ્યુંઅલી જોડાયા હતા.
આજના વર્કશોપના પ્રારંભે મેયરે જણાવ્યું હતું કે, રાજકોટ મહાનગરપાલિકા જેવી પરિસ્થિતિમાં કામ કરે છે જે અઘરી છે, આવનારી સમસ્યાઓ જેવી કે કુદરતી આપત્તિ વાવાઝોડા સામે દિવસ રાત-મહેનત કરીને કામગીરી કરે છે. આજે જ્યારે સમગ્ર ભારતમાં એક માત્ર રાજકોટ શહેરની પસંદગી કરવામાં આવી છે.
આજનું રાજકોટ અને આવનારૂં રાજકોટ ભવિષ્યનું રાજકોટ બનાવવા માટે સૌ સાથે મળીને સંસ્થાના સહયોગથી રંગીલા રાજકોટને ખરા અર્થમાં રંગીલું રાખવા અંગે કામગીરી કરીએ. હાલમાં આપણે જોઈએ છીએ કે ઉનાળામાં પણ ચોમાસા જેવો વરસાદ આવે છે અને ચોમાસા જયારે વરસાદ આવે છે ત્યારે અનરાધાર વરસાદ આવે છે જે કલીમેન્ટ ચેન્જની જ અસર છે.
રાજકોટના વિકાસ માટે જે ખૂટે છે તે સૌ સાથે મળીને તે પૂર્ણ કરીએ. ભારતના ગ્રો-અપ સિટીમાં 1 થી 20 સિટીઝમાં રાજકોટ સિટી આવે છે જે જણાવે છે કે રાજકોટ ખરા અર્થમાં ગ્રો-અપ કરે છે. વોટર રીચાર્જ, પર્યાવરણ માટે વૃક્ષારોપણ, સ્વચ્છતા વિગેરે અંગે લોકોને સમજાવીએ અને આપણે પણ અપનાવીએ. વૃક્ષોનું મહત્વ આપણે સમજીએ છીએ ઓક્સિજન આપવામાં મદદરૂપ અને કાર્બન સોસવામાં મદદ કરે છે. હાલમાં રાજકોટમાં ઓક્સિજન પાર્ક બનાવવાની કામગીરી પણ ચાલી રહી છે.
આ પ્રસંગે મ્યુનિ. કમિશનર આનંદ પટેલે પ્રાસંગિક પ્રવચનમાં કહ્યું હતું કે, વિશ્ર્વ આબોહવા કટોકટીમાં છે, અને આપણે જાણીએ છીએ કે પ્રવાસ હમણાં જ શરૂ થયો છે. આબોહવા પરિવર્તનએ વૈશ્વિક સમસ્યા છે જે વિશ્વભરના લોકોના જીવનને અસર કરી રહી છે. ભૌગોલિક-ભૌતિક પ્રકૃતિના આધારે, દેશો વિવિધ પ્રકારના પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે, જેમાં ચક્રવાત, પૂર, ભારે વરસાદ, તાપમાનમાં વધારો, ગરમીના મોજા અને દુષ્કાળનો સમાવેશ થાય છે. આબોહવા પરિવર્તનને લગતી આપત્તિઓની આવર્તન સમગ્ર વિશ્વમાં વધી રહી છે અને ભારત પણ તેનો અપવાદ નથી. તાજેતરમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રના વડા એન્ટોનિયો ગુટેરેસે ચેતવણી આપી હતી કે આબોહવા પરિવર્તન અહીં છે. તે ભયાનક છે. અને તે માત્ર શરૂઆત છે. ગ્લોબલ વોર્મિંગનો યુગ સમાપ્ત થયો છે; વૈશ્વિક ઉત્કલનનો યુગ આવી ગયો છે.”ઝડપથી વિકસતું શહેર હોવાના કારણે, રાજકોટ પહેલાથી જ નાગરિક સેવાઓ, પાણી પુરવઠા, સ્વચ્છતા, જાહેર પરિવહન અને આરોગ્ય સેવાઓ સંબંધિત સમસ્યાઓ અને પડકારોનો સામનો કરી રહ્યું છે. શહેરી વિકાસને ટકાવી રાખવા અને પાયાની સેવાઓની ડિલિવરી સુનિશ્ચિત કરવાનો મુખ્ય પડકાર છે.
રેઝિલિયન્ટ સિટી એક્શન પ્લાન તૈયાર કર્યો હતો. ક્લાઈમેટ રેઝિલિયન્ટ સિટી એક્શન પ્લાનમાં ઊર્જા કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવા, ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જન ઘટાડવા અને પરિવર્તનને અનુકૂલિત કરવામાં મદદ કરવા માટે ઘણી ક્રિયાઓ ઓળખવામાં આવી છે. જે આબોહવા પરિવર્તનને કારણે થયું છે. શહેર ઉચ્ચ લક્ષ્યો નક્કી કરવામાં અને આયોજિત અમલીકરણ દ્વારા તેને પ્રાપ્ત કરવામાં માને છે. ભારતની ક્લાઈમેટ એક્શન પહેલમાં રાજકોટ અગ્રણી અવાજ છે, જે સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં, ખરેખર વિશ્વભરના શહેરો માટે એક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરે છે.
2070 સુધીમાં ભારત સરકારના નેટ ઝીરો ઉત્સર્જન લક્ષ્યાંકને અનુરૂપ, રાજકોટ હાલમાં 2070 સુધીમાં નેટ-ઝીરો ઉત્સર્જન હાંસલ કરવાની યોજના તૈયાર કરી રહ્યું છે. આ યોજના શહેરને એક મોડેલમાં પરિવર્તિત કરવા માટે મહત્વાકાંક્ષી, છતાં પ્રાપ્ત કરી શકાય તેવા લક્ષ્યોની રૂપરેખા આપશે. યોજના ઉર્જા કાર્યક્ષમતા વધારવા, તમામ મ્યુનિસિપલ સેવાઓ માટે નવીનીકરણીય ઊર્જાના 100% ઉપયોગ તરફ આગળ વધવા, ગ્રીન ડિઝાઇન પ્રિન્સિપલ, ટકાઉ શહેરી આયોજન, મહત્તમ ગ્રીન શહેરી ગતિશીલતા, શહેરી ગરમી અને પૂર સામે સ્થિતિસ્થાપકતા વધારવા, હવાની ગુણવત્તામાં સુધારો કરવો અને પાણી અને કચરાના સંચાલનમાં પરિપત્ર અર્થતંત્ર ઉકેલોનો સમાવેશ કરવો.
આ પ્રોજેક્ટમાં બાંગ્લાદેશનું ખુલના શહેર, કિર્ગિસ્તાનનું બીશકેક શહેર પસંદગી થયેલ છે અને ઇન્ડોનેશિયાના શહેરની પસંદગીની પ્રક્રિયા ચાલુ છે.
આ પ્રોજેક્ટ માટે આગામી પાંચ વર્ષના સમયગાળા માટેના એક કરાર પર રાજકોટ મહાનગરપાલિકા અને યુએસએઆઇડી દ્વારા હસ્તાક્ષર પણ કરવામાં આવેલ છે જે ગૌરવની વાત છે. યુએસએઆઇડી દ્વારા નિષ્ણાંતો સહિતનું માનવ સંસાધન ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવેલ.
આ પ્રોજેક્ટના લાભો લોકોને મળી શકે તેમજ પર્યાવરણ બદલાવના પડકારનો પ્રતિકાર કરવાની ક્ષમતામાં વૃદ્ધિ, વાતાવરણમાં થતા કાર્બન ઉત્સર્જનમાં ક્રમશ: ઘટાડો કરવા, અને આબોહવા પરિવર્તન અને પર્યાવરણીય વિચારણાઓને શહેરી અભિગમમાં એકીકૃત કરવાની બાબતોને પણ પ્રોત્સાહન મળી રહેશે.
તાજેતરના વર્ષોમાં રાજકોટમાં ઉનાળામાં તાપમાન 45 ડિગ્રી સેલ્સિયસ જેટલું ઊંચું હોવા સાથે શહેરમાં ગરમીના મોજા (હીટ વેવ) અને તેની તીવ્રતામાં ક્રમશ: વધારો થયો છે. એશિયા રેઝિલિયન્ટ સિટીઝ રાજકોટ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન, અન્ય સરકારી વિભાગો, શિક્ષણવિદોઅને રહેવાસીઓ વગેરે સાથે ગાઢ ભાગીદારીમાં સાથે મળીને, આબોહવા પરિવર્તનના પડકારનો સામનો કરી રહેવા યોગ્ય વાતાવરણને ટકાવી રાખતી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓની રૂપરેખા તૈયાર કરશે.
રહેવા યોગ્ય આબોહવા અને પર્યાવરણ તેમજ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ક્ષેત્રે આવશ્યક પરિવર્તન લાવવા માટેનો એશિયા રેઝિલિયન્ટ સિટીઝનો સૌથી મોટો સ્ત્રોત શહેરના રહેવાસીઓ છે. એશિયા રેઝિલિયન્ટ સિટીઝ શહેરી કાર્યસૂચિને આગળ ધપાવવા, અર્થતંત્રમાં પરિવર્તન લાવવા અને તેમના સમુદાયોને જેની જરૂર છે તેની હિમાયત કરવા માટે સહયોગ કરીને વાતચીતમાં રહેવાસીઓનો સમાવેશ કરીને આગળ વધશે.
આ પ્રોજેક્ટ શહેરમાં માનવ સંસાધન ક્ષમતાનું નિર્માણ પણ કરશે અને બિઝનેસ સમુદાય, અન્ય દાતા પ્રોજેક્ટ્સ અને નાગરિક સમાજને સક્રિયપણે જોડશે.
વાતાવરણ સુધારવા કોર્પોરેશને આટલું કામ કર્યું
- આરએમસીએ મ્યુનિસિપલ બિલ્ડીંગો પર 2 મેગાવોટ સોલાર પીવી પહેલેથી જ જમાવ્યું છે અને 4 મેગાવોટ કેપ્ટિવ સોલાર પ્લાન્ટ ગોઠવવાની પ્રક્રિયામાં છે.
- આરએમસીએ પાણી પુરવઠા અને ટ્રીટમેન્ટ તેમજ ગંદાપાણીના પમ્પિંગ અને ટ્રીટમેન્ટમાં ઊર્જા કાર્યક્ષમ પંપની ખાતરી કરી છે. સિટીએ સિસ્ટમની કાર્યક્ષમ દેખરેખ માટે એસસીએડીએ સિસ્ટમ લાગુ કરી છે.
- આરએમસીએ શહેરના વિવિધ ભાગોમાં 80 થી વધુ ભૂગર્ભ જળ રિચાર્જ સિસ્ટમ્સ લાગુ કરી છે.
- આરએમસીએ શહેરના દરેક વોર્ડમાં ઓક્સિજન પાર્ક વિકસાવી રહી છે.
- આરએમસીએ તેની જાહેર પરિવહન બસોને સંપૂર્ણ એર-કન્ડિશન્ડ ઈ-બસો સાથે રૂપાંતરિત કરવાની પ્રક્રિયામાં છે. સિટીએ પહેલાથી જ અમૂલ સર્કલ પાસે ઈ-બસ માટે ચાર્જિંગ સ્ટેશન સ્થાપિત કર્યું છે અને સ્માર્ટ સિટી વિસ્તારમાં અન્ય ચાર્જિંગ સ્ટેશનનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.
- આરએમસીએ ઈ-ઓટો ખરીદનારને આઇએનઆર-30,000 સબસિડીની જાહેરાત કરી છે અને સાઇકલ ખરીદનારને આઇએનઆર-1,000 ની સબસિડી પૂરી પાડે છે.
- શહેર તેની હવા-ગુણવત્તા પર સતત દેખરેખ રાખે છે અને હવાની ગુણવત્તા સુધારવા માટે 15મી ફાઇનાન્સ ગ્રાન્ટ દ્વારા શહેરની હવાની ગુણવત્તા સુધારવા પગલાં લે છે.
- શહેર મ્યુનિસિપલ ઘન કચરાના પ્રોસેસિંગ માટે વેસ્ટ-ટુ-એનર્જી પ્લાન્ટ સ્થાપિત કરી રહ્યું છે.
- રાજકોટ એ દેશના ચાર શહેરોમાંનું એક છે જેણે કેન્દ્ર સરકારના “એર ક્વોલિટી ઇમ્પ્રૂવમેન્ટ પ્રોગ્રામ” ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 15 ટકા કે તેથી વધુ સુધારો કર્યો છે.
