2024 સુધીમાં સબમરીન પરિક્ષણના તમામ તબક્કાઓ પૂર્ણ કરી લેશે : 2026 સુધીમાં સમુદ્રયાન પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત માનવસહિત સબમરીન દ્વારા ઊંડા સમુદ્રમાં સંસાધનો અને જૈવવિવિધતા પર સંશોધન કરાશે
અમેરિકા, ચીન જેવા વિકસિત દેશો ઊંડા સમુદ્રની દુનિયાને નવી અર્થવ્યવસ્થા બનાવી રહ્યા છે. હવે ભારત પણ એ જ માર્ગ પર છે. પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયમાં કેન્દ્રીય મંત્રી કિરેન રિજિજુએ ગુરુવારે રાજ્યસભામાં જણાવ્યું હતું કે ભારત તેના પ્રથમ સમુદ્રી મિશન સમુદ્રયાન હેઠળ ઊંડા સમુદ્રમાં માનવસહિત સબમરીન મોકલવા જઈ રહ્યું છે.
’મત્સ્ય 6000’ નામની આ સબમરીન તૈયાર છે. તેનો પ્રથમ તબક્કો માર્ચ 2024 સુધીમાં પૂર્ણ થશે. 2026 સુધીમાં આ ત્રણ ભારતીયો સમુદ્રમાં 6000 મીટરની ઉંચાઈ મેળવી લેશે. પાંચ વર્ષના આ મિશનની તૈયારીઓ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. સમુદ્રયાન પ્રોજેક્ટ એ ભારતનું પ્રથમ માનવસહિત દરિયાઈ મિશન છે. આ મિશનનો હેતુ ઊંડા સમુદ્રમાં સંસાધનો અને જૈવવિવિધતા પર સંશોધન કરવાનો છે. આ મિશનની ઇકોસિસ્ટમ પર કોઈ આડ અસર થશે નહીં કારણ કે આ મિશનનું એકમાત્ર લક્ષ્ય સંશોધન છે.
રિપોર્ટ્સ અનુસાર, સમુદ્રયાન મિશન 2026 સુધીમાં શરૂ થવાની સંભાવના છે. નેશનલ ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ ઓશન ટેકનોલોજી, ચેન્નાઈ (નેશનલ ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ ઓશન ટેકનોલોજી, ચેન્નાઈ)એ આ મિશનની રચના કરી છે. સમુદ્રની ઊંડાઈમાં જનાર સબમર્સિબલ વાહનનું નામ ’મત્સ્ય 6000’ છે. આ સબમર્સિબલ 2024 ના બીજા ક્વાર્ટર સુધીમાં પરીક્ષણ માટે તૈયાર થઈ જશે.
” 6000’ વિવિધ તબક્કામાં તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે. પ્રથમ, 500 મીટરની ઊંડાઈ સુધી જવા માટે સક્ષમ માનવસહિત સબમરીન બનાવવાનું કામ કરવામાં આવ્યું. આ સબમરીનનું બંગાળની ખાડીમાં પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. નેશનલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઓશન ટેક્નોલોજી, ચેન્નાઈએ ઓટોનોમસ કોરીંગ સિસ્ટમ, ઓટોનોમસ અંડરવોટર વ્હીકલ અને ડીપ સી માઈનીંગ સિસ્ટમ જેવા અનેક પાણીની અંદરના સાધનોની રચના કરી છે.
સમુદ્રયાન મિશનથી બ્લુ ઇકોનોમીના દરવાજા ખુલશે
સમુદ્રયાન મિશન ભારત માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ મિશન દ્વારા વૈજ્ઞાનિકોને વણશોધાયેલા ઊંડા સમુદ્ર વિશે ઘણી મહત્વપૂર્ણ માહિતી મળશે. આ કેન્દ્ર સરકારના ’ન્યૂ ઈન્ડિયા’ વિઝનનો પ્રોજેક્ટ છે. બ્લુ ઈકોનોમીને પણ આ મિશનથી ઘણો ફાયદો થશે.
ડિપ સી મિશન કરનાર દેશોની યાદીમાં ભારત પણ સામેલ થશે
સમુદ્રયાન પ્રોજેક્ટ ડીપ સી મિશનનો એક ભાગ છે. ડીપ સી મિશનમાં પાંચ વર્ષમાં 4,077 કરોડ ખર્ચ થવાનો અંદાજ છે. આનો અમલ કેટલાક તબક્કામાં કરવામાં આવશે. અમેરિકા, રશિયા, ફ્રાન્સ, જાપાન અને ચીન જેવા ઘણા દેશોએ ડીપ સી મિશન કર્યું છે. હવે ભારત પણ તે પસંદ કરેલા દેશોમાં સામેલ થવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે જેઓ પાસે ઊંડા સમુદ્રમાં જવાની ટેકનોલોજી અને ક્ષમતા છે.
ડિપ સી મિશનથી મત્સ્યઉદ્યોગ, જળચર ઉછેર અને પ્રવાસનને મળશે બુસ્ટર
ભારત પાસે 7517 કિલોમીટર લાંબો દરિયા કિનારો છે. ભારતના 9 રાજ્યોમાં દરિયા કિનારો છે અને ભારતમાં 1382 ટાપુઓ છે. ભારત ત્રણ બાજુથી સમુદ્રથી ઘેરાયેલું છે અને લગભગ 30% વસ્તી દરિયા કિનારે રહે છે. કેન્દ્ર સરકારનું કહેવું છે કે ડીપ સી મિશન મત્સ્યઉદ્યોગ, જળચરઉછેર, પ્રવાસન, બ્લુ ઇકોનોમીને ટેકો આપશે.
ભારત સમુદ્રની 7000 મીટરની ઉંડાઈ સુધી પહોંચ્યું છે
મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, 8 જૂન, 2023ના રોજ ચેન્નાઈમાં વર્લ્ડ ઓશન ડે પર આયોજિત એક કાર્યક્રમમાં રિજિજુએ કહ્યું હતું કે ભારતે માણસો વિના સમુદ્રની અંદર 7000 મીટરની ઊંડાઈ સુધી મિશન પાર પાડ્યું છે. હવે ભારત ત્રણ માનવીઓને 6000 મીટરની ઉંડાઈમાં મોકલવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે.
