શાહબાનો કેસથી ઉઠેલા અવાજને રાજકીય રંગ લાગ્યો!!

સમાન નાગરિકત્વ ધારાને ક્યાંક સમર્થન તો ક્યાંક વિરોધ : જાન્યુઆરી સુધીમાં કાયદો લાવવા માટે મોદી સરકારના પ્રયાસ, જો કાયદાને મંજૂરી નહિ મળે તો પણ પ્રયાસ માટે લોકસભામાં ભાજપને ફાયદો

મોદી કાયદો લાવવા મન બનાવીને બેઠા છે, કાયદો લાગુ થયા બાદ પણ વિરોધ વંટોળ રહે તો નવાઈ નહિ

મોદી સરકાર લોકસભાની ચૂંટણી પૂર્વે જાન્યુઆરીમાં સમાન નાગરિકત્વ ધારાને અમલમાં મુકવાના પૂરતા પ્રયાસ કરી રહી છે. જેને લઈને ક્યાંક સમર્થન તો ક્યાંક વિરોધના સુર ઉઠ્યા છે. આ મુદ્દો શાહબાનો કેસથી ઉઠેલો છે. જેને સમય જતા રાજકીય રંગ લાગતો રહ્યો છે. બીજી તરફ મોદી કાયદો લાવવા મન બનાવીને બેઠા છે. કાયદો લાગુ થયા બાદ પણ વિરોધ વંટોળ રહે તો નવાઈ નહિ. જો કે કાયદાની મંજૂરી અટકે તો પણ ભાજપને પ્રયાસના ભાગરૂપે ફાયદો થવાનો જ છે તેવું નિષ્ણાંતો માની રહ્યા છે.

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડની ચર્ચા અત્યારે તેજ થઈ ગઈ છે.  આ મુદ્દા પર કોઈપણ પ્રકારની ચર્ચા શરૂ કરતા પહેલા તેના ઈતિહાસ પર એક નજર નાખવી જરૂરી છે.  1970ના દાયકામાં, વર્ષ 60,000 રૂપિયા કમાતા વકીલ મોહમ્મદ અહમદ ખાને 43 વર્ષ પછી તેની પત્ની શાહ બાનોને છૂટાછેડા આપી દીધા.  તેના બદલામાં માત્ર રૂ.179નું માસિક ભરણપોષણ આપવાનું નક્કી કરાયું હતું.  તેની સામે શાહબાનોએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી.  સુનાવણી દરમિયાન બંધારણના અનુચ્છેદ 44 પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જે દેશ માટે સમાન નાગરિક સંહિતાની પરિકલ્પના કરે છે.

બંનેના લગ્ન 1932માં થયા હતા.  1975માં છૂટાછેડા બાદ શાહબાનોને ઘરમાંથી કાઢી મૂકવામાં આવી હતી.  આ પછી બાનોએ એપ્રિલ 1978માં ઈન્દોરની કોર્ટમાં માસિક ભરણપોષણ ભથ્થા તરીકે 500 રૂપિયાની માંગણી કરી.  આ પછી અહેમદ ખાને તેને નવેમ્બર 1978માં છૂટાછેડા આપી દીધા.  ઑગસ્ટ 1979માં, મેજિસ્ટ્રેટે તેમને દર મહિને 20 રૂપિયાની નજીવી રકમ આપી.  શાહબાનોની અપીલ પર મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટે તેને વધારીને 179 રૂપિયા કરી દીધો.  ત્યારબાદ આ નિર્ણયને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો હતો

એપ્રિલ 1985માં આ મામલાની સુનાવણી કરતાં તત્કાલિન મુખ્ય ન્યાયાધીશ વાયવી ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની પાંચ જજોની બેંચે અહેમદ ખાનને શાહબાનોને 10,000 રૂપિયાની વધારાની રકમ ચૂકવવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.  જોકે, માસિક ભથ્થા અંગે હાઈકોર્ટના નિર્ણયને યથાવત રાખવામાં આવ્યો હતો.

સુપ્રીમ કોર્ટે ચુકાદો આપતી વખતે અફસોસ વ્યક્ત કર્યો હતો, સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે, “આ પણ ખેદજનક છે કે આપણા બંધારણની કલમ 44 મૃત પત્ર બની ગઈ છે. દેશ માટે સમાન નાગરિક સંહિતા બનાવવા માટે કોઈ સત્તાવાર પ્રવૃત્તિની જરૂર નથી. “ત્યાં કોઈ પુરાવા નથી. એવી માન્યતા વધી રહી છે કે મુસ્લિમ સમુદાયે તેના અંગત કાયદાઓમાં સુધારાની આગેવાની લેવી જોઈએ.”

રાજીવ ગાંધીની સરકારે નવો અધિનિયમ અમલમાં મૂક્યો હતો ભારતમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ કરવાને બદલે, રાજીવ ગાંધીની સરકારે શાહબાનો ચુકાદાની અસરને રદ કરવા માટે 1986 માં મુસ્લિમ મહિલા (છૂટાછેડા પરના અધિકારનું રક્ષણ) કાયદો ઘડ્યો હતો.  સુપ્રીમ કોર્ટે પણ 1986ના કાયદાની માન્યતાને સમર્થન આપ્યું હતું.  જો કે, ડેનિયલ લતીફી (2001), ઇકબાલ બાનો (2007) અને શબાના બાનો (2009) ના કેસોએ એવું માનવાનું ચાલુ રાખ્યું કે મુસ્લિમ મહિલાઓને કલમ 125ના લાભો નકારી શકાય નહીં. સીઆરપીસીએ પતિઓને પત્નીઓને ભરણપોષણ ચૂકવવાનો આદેશ આપ્યો છે.

સુપ્રીમ કોર્ટે આ વર્ષે 29 માર્ચે યુસીસીના અમલીકરણની માંગ કરતી પીઆઈએલને પણ ફગાવી દીધી હતી.  1994 માં જે કહેવામાં આવ્યું હતું તેનું પુનરાવર્તન કરો.  સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું, “યુસીસીના અધિનિયમ માટે આ કોર્ટનો સંપર્ક કરવો એ ખોટા મંચની મુલાકાત લેવા સમાન છે. તે સંસદના વિશિષ્ટ અધિકારક્ષેત્રમાં આવે છે.”

યુસીસી લાગુ કરવાની સરકારની ફરજ: સુપ્રીમ

સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે કહ્યું હતું કે, “દેશના નાગરિકો માટે સમાન નાગરિક સંહિતા સુનિશ્ચિત કરવા સરકારની ફરજ છે. નિઃશંકપણે તેની પાસે આવું કરવાની કાયદાકીય ક્ષમતા છે.”  આ કેસમાં એક વકીલે ફફડાટ મચાવ્યો હતો કે વિધાયક ક્ષમતા એક વસ્તુ છે, તે ક્ષમતાનો ઉપયોગ કરવાની રાજકીય હિંમત હોવી તે બીજી બાબત છે.

કલમ 44 કહે છે યુસીસી હોવો જ જોઈએ : આપે સમર્થન આપ્યું

આમ આદમી પાર્ટીના નેતાએ બુધવારે કહ્યું કે તેમની પાર્ટી સમાન નાગરિક સંહિતા ને સમર્થન આપે છે કારણ કે બંધારણની કલમ 44 પણ કહે છે કે દેશમાં યુસીસી હોવો જોઈએ.  આપ તરફથી આ પ્રતિસાદ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ મંગળવારે ભોપાલમાં એક કાર્યક્રમ દરમિયાન સમાન નાગરિક સંહિતાની જોરદાર દલીલ કર્યાના એક દિવસ પછી આવ્યો છે. આપના પંજાબથી રાજ્યસભાના સાંસદ સંદીપ પાઠકે  કહ્યું, “અમે સૈદ્ધાંતિક રીતે સમાન નાગરિક સંહિતાને સમર્થન આપીએ છીએ કારણ કે કલમ 44 પણ કહે છે કે દેશમાં યુસીસી હોવો જોઈએ.”  એટલા માટે સરકારે તમામ ધર્મો, રાજકીય પક્ષો અને સંગઠનો સાથે વ્યાપક પરામર્શ કર્યા બાદ આ મુદ્દે સર્વસંમતિ સાધવી જોઈએ.

યુસીસીથી આદિવાસીઓની સંસ્કૃતિ જોખમમાં મુકાઈ તેવી ભીતિ!

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (યુસીસી) પર ચર્ચા કરવા માટે રવિવારે ઝારખંડના રાંચીમાં 30 થી વધુ આદિવાસી સંગઠનોના પ્રતિનિધિઓ એકઠા થયા હતા.  બેઠકમાં નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે તેઓ કાયદા પંચને યુનિફોર્મ સિવિલ કોડના વિચારને પાછો ખેંચવા વિનંતી કરશે.  તેમનું કહેવું છે કે આદિવાસીઓની પોતાની સંસ્કૃતિ છે. આ કાયદો દેશમાં આદિવાસીઓની ઓળખને જોખમમાં મૂકી શકે છે.  તેમણે કાયદા પંચ દ્વારા યુસીસી પરના નવા દૃષ્ટિકોણ સામે આંદોલન શરૂ કરવાનો પણ નિર્ણય લીધો હતો. યુસીસી ઘણા આદિવાસી રૂઢિગત કાયદાઓ અને અધિકારોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

પહેલા આ કાયદો હિન્દૂ ધર્મમાં લાગુ કરો : ડીએમકે

ડીએમકે નેતા ટીકેએસ એલનગોવનએ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડના મુદ્દે કહ્યું છે કે તેને પહેલા હિંદુ ધર્મમાં લાગુ કરવું જોઈએ.  તેમણે પૂજા સ્થાનો પર વિવિધ જાતિઓ વચ્ચેના કથિત ભેદભાવનો ઉલ્લેખ કરીને પોતાનો પ્રતિભાવ આપ્યો. એલનગોવને ન કહ્યું, “સર્વપ્રથમ નાગરિક સંહિતા હિંદુ ધર્મમાં લાગુ થવી જોઈએ.”  એસસી/એસટી સહિત દરેક વ્યક્તિને દેશના કોઈપણ મંદિરમાં પૂજા કરવાની છૂટ હોવી જોઈએ.  અમારે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડની જરૂર નથી કારણ કે બંધારણે દરેક ધર્મને રક્ષણ આપ્યું છે.