વિદેશમંત્રી એસ જયશંકર રશિયાની બે દિવસની મુલાકાતે, વિશ્ર્વભરની નજર બન્ને દેશો ઉપર: મુલાકાત પૂર્વે રશિયાએ બન્ને દેશોના સબંધોને લઈને જાહેર કર્યું મહત્વપૂર્ણ નિવેદન
ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર 7 થી 8 નવેમ્બર એમ બે દિવસ રશિયાની સત્તાવાર મુલાકાતે છે. તેમની મુલાકાત પર માત્ર આ બે દેશોની જ નહીં પરંતુ વિશ્વના અન્ય દેશોની નજરો પણ ટકેલી છે. યુક્રેન-રશિયા યુદ્ધની શરૂઆત પછી પ્રથમ વખત, વિદેશ પ્રધાન એસ. જયશંકર રશિયાની બે દિવસની મુલાકાતે છે. આવી સ્થિતિમાં બંને મંત્રીઓ દ્વિપક્ષીય સંબંધોની વર્તમાન સ્થિતિ અને આંતરરાષ્ટ્રીય એજન્ડા પર ચર્ચા કરવામાં આવી છે.
હકીકતમાં, રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે ચાલી રહેલા યુદ્ધને સમાપ્ત કરવા માટે ભારત હાલમાં મજબૂત અને અસરકારક સ્થિતિમાં છે. ભારત માત્ર રશિયાનો વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર જ નથી પણ જૂનો અને સાચો મિત્ર પણ છે. આ દરમિયાન, 7 ઓક્ટોબર, સોમવારના રોજ, રશિયાએ કહ્યું, “ભારત અને રશિયા ન્યાયી વ્યવસ્થાની સ્થાપનાને સમર્થન આપે છે. વિશ્વ વ્યવસ્થાના નિર્માણમાં માને છે. જો કે, બંને દેશો આવા મુદ્દાઓ પર એક સાથે આવ્યા છે, જેના કારણે સમગ્ર વિશ્વમાં દબાણ આવી રહ્યું છે.
આ મુલાકાત પહેલા રશિયા અને ભારત વચ્ચે વાર્ષિક ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠક થવાની હતી, જે થઈ નથી. બીજી તરફ, છેલ્લા 8 મહિનાથી ચાલી રહેલા રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધની વચ્ચે પશ્ચિમી દેશોમાં રશિયાને ’આક્રમક’ દેશ તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે. ભારતના તટસ્થ વલણને ધ્યાનમાં રાખીને પણ રશિયાની ટીકા કરવાનું સતત દબાણ હતું, પરંતુ ભારતે અત્યાર સુધી આ મામલે નિષ્પક્ષતા જાળવી રાખી છે.
પશ્ચિમી દેશો દ્વારા ભારત પર દબાણનું તાજેતરનું ઉદાહરણ ગુરુવારે યુકેની સંસદમાં જોવા મળ્યું. વાસ્તવમાં, ત્યાંની સરકારે સ્વીકાર્યું હતું કે વડા પ્રધાન ઋષિ સુનક અને વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી વચ્ચે તાજેતરમાં થયેલી ફોન વાતચીતમાં બ્રિટને ભારતના વલણ સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો.
યુદ્ધ દરમિયાન રશિયા અને ભારતના સબંધો વધુ ગાઢ બન્યાં
છેલ્લા 8 મહિનામાં, રશિયા યુક્રેનમાં ચાલી રહેલા યુદ્ધની વચ્ચે, પશ્ચિમી દેશોએ રશિયાને રાજદ્વારી રીતે અલગ પાડવાનો પૂરો પ્રયાસ કર્યો છે. આ મહિનાઓમાં રશિયા પર તમામ પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા હતા. પશ્ચિમી કંપનીઓએ આ દેશમાં પોતાનો ધંધો બંધ કરી દીધો અને રોકાણ પણ બંધ કરી દીધું. આ યુદ્ધ દરમિયાન એક તરફ પશ્ચિમી દેશોએ રશિયાથી મોં ફેરવી લીધું તો બીજી તરફ ભારત-રશિયાના સંબંધો ગાઢ બનતા દેખાયા.
રશિયા અને ભારત બન્ને વચ્ચે વ્યાપારી ભાગીદારીના વિશેષ સંબંધો
અહેવાલ મુજબ, ઉચ્ચ સ્તરીય મુલાકાતો વચ્ચે તાજેતરનમાં ભારત અને રશિયા વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપારમાં 500 ટકાનો વધારો થયો છે, જે આશ્ચર્યજનક આંકડો છે. 2022ના એપ્રિલ અને ઓગસ્ટની વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર 18.2 બિલિયન ડોલર રહ્યો, જે ગયા વર્ષે માત્ર 8 બિલિયન ડોલર હતો. બંને દેશો વચ્ચે વેપાર વધવાનું મુખ્ય કારણ ક્રૂડ ઓઈલ અને ખાતરની મોટી માત્રામાં આયાત છે. સરકારી આંકડા મુજબ, 5 મહિનાના કુલ વેપારના આંકડામાં 91 ટકા ક્રૂડ ઓઈલ અને ખાતરની આયાત છે. નિષ્ણાતોના મતે આગામી વર્ષોમાં કાચા તેલની આયાતમાં વધુ વધારો થશે.
રશિયાથી ક્રૂડ આયાત કરી ભારતને ઘણો ફાયદો થયો
ભારત રશિયા પાસેથી જંગી માત્રામાં ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદી રહ્યું છે. તેનું સૌથી મોટું કારણ રશિયા પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધો પછી રશિયન તેલની કિંમતમાં થયેલો ભારે ઘટાડો છે. જ્યારે અન્ય દેશોએ રશિયા પર પ્રતિબંધો લાદ્યા ત્યારે રશિયાએ ભારતને ભારે છૂટ આપવાનું શરૂ કર્યું. રશિયા પાસેથી ક્રૂડ ઓઈલ આયાત કરવા સામે અમેરિકાને વાંધો હોવા છતાં ભારતે તે જાળવી રાખ્યું હતું.
