- 1990 થી 2018 સુધીના 28 વર્ષમાં ગુજરાતના દરિયાકાંઠાનો વિસ્તાર ઘટયો
- દરિયાકાંઠાનું ધોવાણ અટકાવવા સરકાર દ્વારા દીવાલ બનાવવાનો પ્રોજેકટ અમલમાં
કેન્દ્ર સરકારના અહેવાલ મુજબ 1990 થી 2018 સુધીના 28 વર્ષમાં ગુજરાતના દરિયાકાંઠા પર 537.5 કિમી જમીનનું ધોવાણ થયું છે. આંકડા અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલય દ્વારા સપ્ટેમ્બરમાં બહાર પાડવામાં આવેલ “ઇએનવીસ્ટેટસ ઇન્ડિયા 2024 એન્વાયરમેન્ટ એકાઉન્ટ ” જણાવે છે કે 1990માં ગુજરાતના દરિયાકિનારાની લંબાઈ 1,945.60 કિલોમીટર હતી.જેમાં ઘટાડો થયો છે.
વન વિભાગના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “સત્તાવાર દસ્તાવેજોમાં 1,600 કિલોમીટરની પ્રમાણભૂત દરિયાકાંઠાની લંબાઈ તેની અન્ય વિશેષતાઓને ધ્યાનમાં લીધા વિના, દરિયાકાંઠે સીધી રેખાના અંતરને ધ્યાનમાં લે છે. આ જ સમયગાળા દરમિયાન ગુજરાતનો દરિયાકિનારો પણ 377.20 કિમીથી વધુ વધ્યો હતો, જ્યારે 1,030 કિમીનો દરિયાકિનારો સ્થિર રહ્યો હતો, એટલે કે તે ધોવાણ અથવા વૃદ્ધિથી પ્રભાવિત થયો ન હતો, એન્વિસ્ટેટ્સે અહેવાલ આપ્યો હતો. તાજેતરમાં,નાણા પંચને રાજ્ય સરકારના મેમોરેન્ડમમાં જણાવ્યું હતું કે, “તટીય ધોવાણ સમગ્ર રાજ્યના 449 ગામોને અસર કરી રહ્યું છે.” આ સમસ્યા ખાસ કરીને વલસાડ, નવસારી, સુરત, ભરૂચ અને જામનગર જેવા જિલ્લાઓમાં પશ્ચિમ સરહદે તેમજ ભાવનગર, અમરેલી, જૂનાગઢ, પોરબંદર, ગીર સોમનાથ, જામનગર અને દેવભૂમિ દ્વારકામાં પૂર્વ સરહદે ગંભીર છે.”
સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે, ગુજરાત સરકાર કુદરતી ખડકો અને પત્થરોનો ઉપયોગ કરીને દરિયાઈ દિવાલોનું નિર્માણ કરવા અને ધોવાણને ઘટાડવા અને મીઠા પાણીના સંગ્રહની સુવિધા સહિતના પ્રયાસોની નકલ કરવા સહિત અનેક પગલાં લઈ રહી છે.
રાજ્યએ વિવિધ દરિયાકાંઠાના સંરક્ષણ પ્રોજેક્ટ્સ માટે રૂ. 1,600 કરોડના ભંડોળની પણ વિનંતી કરી છે, જેમાં દરિયાની દિવાલના નિર્માણ માટે રૂ. 435 કરોડ અને ખારાશની ઘૂસણખોરી નિવારણ યોજનાઓ માટે રૂ. 1,165 કરોડનો સમાવેશ થાય છે. “ગુજરાતમાં દરિયાકાંઠાના ધોવાણના કારણો બહુપરીમાણીય છે,” વન વિભાગના વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું. “પવન, તરંગ અને ભરતીના પ્રવાહો જેવા પરિબળો તેમજ દરિયાકાંઠે માનવીય પ્રવૃત્તિઓને કારણે કાંપની હિલચાલ સમસ્યામાં ફાળો આપે છે,” તેમણે કહ્યું. મહત્ત્વની વાત એ છે કે રિપોર્ટમાં ક્લાઈમેટ ચેન્જની ભૂમિકા પર પણ પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે. અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “તટીય ધોવાણથી જમીનની ખોટ થાય છે અને ઘરો અને માળખાકીય સુવિધાઓને પણ નુકસાન થાય છે, જે દરિયાકાંઠાના સમુદાયો માટે જોખમ ઊભું કરે છે,” અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.
જમીન ધોવાણની વધુ સમસ્યા સૌરાષ્ટ્રમાં
દરિયાકાંઠે જમીન ધોવાણની આ સમસ્યા સૌરાષ્ટ્રમાં વધુ નોંધાઈ છે. આ સમસ્યા ખાસ કરીને વલસાડ, નવસારી, સુરત, ભરૂચ અને જામનગર જેવા જિલ્લાઓમાં પશ્ચિમ સરહદે તેમજ ભાવનગર, અમરેલી, જૂનાગઢ, પોરબંદર, ગીર સોમનાથ, જામનગર અને દેવભૂમિ દ્વારકામાં પૂર્વ સરહદે ગંભીર છે.”
