આજકાલ સ્માર્ટફોન આપણા જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગયો છે. બાળકો, યુવાનો અને વૃદ્ધો બધા દિવસભર ફોન પર વ્યસ્ત રહે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સ્માર્ટફોનનો વધુ પડતો ઉપયોગ આપણા મગજના કાર્યને અસર કરી શકે છે?
આજકાલ સ્માર્ટફોન આપણા જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગયો છે. બાળકો, યુવાનો અને વૃદ્ધો બધા દિવસભર ફોન પર વ્યસ્ત રહે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સ્માર્ટફોનનો વધુ પડતો ઉપયોગ આપણા મગજના કાર્યને અસર કરી શકે છે? જર્મનીની હાઇડલબર્ગ યુનિવર્સિટી અને કોલોન યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોએ આ અંગે એક સંશોધન કર્યું હતું જેમાં 18 થી 30 વર્ષની વયના 25 યુવાનોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. આ અભ્યાસમાં એવું જોવા મળ્યું કે જો લોકો ફક્ત 3 દિવસ (72 કલાક) માટે સ્માર્ટફોનનો ઉપયોગ ઓછો કરે, તો તેમના મગજની પ્રવૃત્તિમાં ફેરફાર થઈ શકે છે.
અભ્યાસ કેવી રીતે હાથ ધરવામાં આવ્યો
➤ સંશોધન દરમિયાન, 25 યુવાનોને તેમના સ્માર્ટફોનનો ઉપયોગ 72 કલાક (3 દિવસ) સુધી મર્યાદિત રાખવા કહેવામાં આવ્યું હતું.
➤ જોકે, આવશ્યક કૉલ્સ અને કામની મંજૂરી હતી.
➤ બધા સહભાગીઓએ ભોજન પહેલાં અને પછી MRI સ્કેન કરાવ્યું.
➤ તેને માનસિક કસોટી પણ કરાવવી પડી.
➤ આ અભ્યાસનો હેતુ એ જોવાનો હતો કે ફોનનો ઓછો ઉપયોગ તેમના મગજની પ્રવૃત્તિમાં કેવી રીતે ફેરફાર કરે છે.
સંશોધનમાં શું જાણવા મળ્યું
🔹 સ્માર્ટફોનના વ્યસન સાથે સંકળાયેલ ન્યુરોટ્રાન્સમીટર સિસ્ટમમાં ફેરફારો જોવા મળ્યા.
🔹 સહભાગીઓને કેટલાક ખાસ ચિત્રો બતાવવામાં આવ્યા હતા જેમાં –
સ્માર્ટફોન ચાલુ અને બંધ કરવાના ફોટા
સામાન્ય વસ્તુઓ (જેમ કે હોડીઓ અને ફૂલો) ના ચિત્રો શામેલ હતા.
➤ એવું જાણવા મળ્યું કે માત્ર 3 દિવસ સ્માર્ટફોન વગર રહેવાથી મગજની પેટર્ન બદલાઈ ગઈ.
➤ આ સાબિત કરે છે કે ડિજિટલ ઉપકરણો આપણા મગજની રચનાને અસર કરી શકે છે.
શું સ્માર્ટફોન આપણને સામાજિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાથી દૂર લઈ જઈ રહ્યા છે?
સંશોધનમાં એ પણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે સ્માર્ટફોનનું વ્યસન અને સામાજિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાની જરૂરિયાતને અલગ કરી શકાતી નથી.
➤ આજકાલ, મોટાભાગની સામાજિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ ઓનલાઈન થાય છે, જેના કારણે લોકો વાસ્તવિક જીવનમાં મળવાનું ટાળવા લાગ્યા છે.
➤ સંશોધકો માને છે કે ભવિષ્યમાં આ વિષય પર વધુ અભ્યાસ થવો જોઈએ જેથી સ્પષ્ટ થાય કે સ્માર્ટફોન આપણા માનસિક સ્વાસ્થ્યને કેવી રીતે અસર કરે છે.
સ્માર્ટફોનના વ્યસનથી બચવા શું કરવું
➤ ડિજિટલ ડિટોક્સ કરો – અઠવાડિયામાં થોડા કલાકો કે દિવસો ફોન વગર વિતાવો.
➤ સોશિયલ મીડિયાનો ઓછો ઉપયોગ કરો – ફક્ત મહત્વપૂર્ણ કાર્યો માટે જ ફોનનો ઉપયોગ કરો.
➤ શારીરિક પ્રવૃત્તિ વધારો – કસરત, યોગ અને ચાલવાથી મન શાંત થાય છે.
➤ પરિવાર અને મિત્રો સાથે સમય વિતાવો – ફક્ત ઓનલાઇન જ નહીં, વાસ્તવિક દુનિયામાં વાતચીત કરો.
➤ સ્માર્ટફોનનો વધુ પડતો ઉપયોગ આપણા મગજના પેટર્ન અને માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે.
➤ માત્ર 3 દિવસ માટે ફોનનો ઉપયોગ ઘટાડીને મગજની પ્રવૃત્તિમાં મોટો ફેરફાર જોવા મળ્યો.
➤ ડિજિટલ ઉપકરણોનો વધુ પડતો ઉપયોગ આપણા સામાજિક જીવન અને માનસિક શાંતિને અસર કરી શકે છે.
