- 2014ના અભ્યાસ મુજબ પ્રજ્ઞાચક્ષુ લોકોની પણ સ્વપ્નની દુનિયા દ્રશ્યમાન અને રંગીન હોય છે
સ્વપ્ન સાંભળતા જ એક રહસ્યમય દુનિયા આપણી સામે આવી જતી હોય છે. સપના એ માનવ ચેતનાનું એક રહસ્યમય અને આકર્ષક પાસું છે. અધૂરી ઇરછોનું એક દ્રશ્યમાન સ્વરૂપ એટલે સ્વપ્ન. સ્વપ્ન એ વ્યક્તિના શબ્દભંડોળમાં સૌથી શક્તિશાળી શબ્દોમાંનો એક છે. આપણા અનુભવો, ડર, ઈચ્છાઓ, યાદો અને રોજિંદા જીવન સપનાને પ્રભાવિત કરી શકે છે. આપણે બે પ્રકારના સ્વપ્ન જોતાં હોય છે, એક જે આપણે ઊંઘીએ છીએ ત્યારે જોઈએ છીએ અને બીજું એવું સ્વપ્ન જે જોયા બાદ તેને પૂરું કરવા માટે આપણને સતત જાગૃત રાખે છે. બીજા પ્રકારના સ્વપ્ન માટે તમામ લોકો કાર્યરત હોય છે પરંતુ પ્રશ્ન એ થાય કે શું પ્રજ્ઞાચક્ષુ લોકોની પણ સ્વપનની દુનિયા હશે? શું પ્રજ્ઞાચક્ષુ લોકોની સ્વપ્નની દુનિયા રંગીન હશે? શું દ્રશ્યમાન ચિત્રો તે સપનાનો ભાગ છે?
વાત કરીએ પ્રજ્ઞાચક્ષુ લોકોની તો હા તે લોકો પણ તેમના સપનામાં દ્રશ્ય જોઈ શકે છે. કારણ કે સપના સ્મૃતિઓમાંથી દોરવામાં આવે છે, અને જે લોકો તેમનામાં અમુક સમયે દ્રષ્ટિ ગુમાવી દે છે તેઓ હજુ પણ આ સ્મૃતિઓમાંથી દ્રશ્યો દોરવામાં સક્ષમ છે. 2014ના એક અભ્યાસ મુજબ, ’જન્મજાત અંધ વ્યક્તિઓમાં સપનાની સંવેદનાત્મક રચના અને દુ:સ્વપ્ન આવર્તન હોય છે’, સંશોધકોએ પુષ્ટિ કરી કે જે લોકો જન્મથી અંધ નથી અને દ્રષ્ટિ ગુમાવી ચૂક્યા છે. તેઓ પાછળથી તેમના સપનામાં દ્રશ્ય છબીનો અનુભવ કરે છે.
આ અંગે આશ્ચર્યજનક જવાબો સાથેના ટોપ 50 વિજ્ઞાનિક પ્રશ્નોના લેખક અને વેસ્ટ ટેક્સાસ અખ યુનિવર્સિટીના ભૌતિકશાસ્ત્રના એસોસિયેટ પ્રોફેસર ક્રિસ્ટોફર એસ. બેયર્ડ જણાવે છે કે જે લોકો જન્મજાત રીતે અંધ હોય છે તેઓ પણ વિઝ્યુઅલ ઈમેજમાં સપના જોઈ શકે છે. માનવ દ્રષ્ટિ ત્રણ પગલાંઓ સમાવે છે. જેમનું પ્રથમ પગલું આંખોમાં વિદ્યુત આવેગમાં પ્રકાશની પેટર્નનું રૂપાંતર છે. બીજું પગલુંએ આ વિદ્યુત આવેગને આંખોમાંથી મગજમાં ઓપ્ટિક ચેતા દ્વારા પ્રસારિત કરવાનું છે. અંતિમ તબક્કામાં મગજના ડીકોડિંગ અને આ આવેગોને આપણે જે દ્રશ્ય સંવેદનાઓ અનુભવીએ છીએ તેમાં એસેમ્બલ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. જે લોકો જન્મથી અંધ છે તેઓ હજુ પણ તકનીકી રીતે મગજમાં દ્રશ્ય સંવેદનાનો અનુભવ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. તેમની પાસે મગજમાં દ્રશ્ય માહિતી સાથે વિદ્યુત આવેગ મોકલવા માટે કંઈ નથી. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, તેઓ હજુ પણ દ્રશ્ય અનુભવો કરવા સક્ષમ છે. તે ફક્ત એટલું જ છે કે આ અનુભવો બહારની દુનિયામાંથી ઉદ્ભવતા નથી,” તેમ બેર્ડે તેના બ્લોગમાં શેર કર્યું હતું.
જર્નલ ટ્રેન્ડ્સ ઇન કોગ્નિટિવ સાયન્સમાં પ્રકાશિત થયેલ 2003નો અભ્યાસ તેની પુષ્ટિ કરે છે કે જે વ્યક્તિઓ જન્મજાત રીતે અંધ હોય છે તેઓ સૂતી વખતે તેમના માથા પર ઇલેક્ટ્રોડ વડે સ્કેન કરવામાં આવ્યા હતા. તેમને અભ્યાસ દરમિયાન દ્રષ્ટિ સાથે સંકળાયેલ મગજના તરંગોના પુરાવા મળ્યા. 2023નો અભ્યાસ , જેમાં જન્મથી અંધ હોય તેવા સાત વ્યક્તિઓના 180 સપના જોવા મળ્યા હતા, જેમાં સપનામાં દ્રષ્ટિ જેવા અનુભવના આધારભૂત પુરાવા મળ્યા હતા. જેથી તે સાબિત થયું હતું કે અંધ વ્યક્તિઓ પણ સ્વપ્ન જોઈ શકે છે.
