મધ્યપ્રદેશનો ‘નાથ’ કોણ નક્કી કરશે?

કમલનાથ સરકારનું ભાવિ નકકી કરવામાં સુપ્રીમ કોર્ટ, રાજયપાલ અને સ્પીકરની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ

મધ્યપ્રદેશના યુવા નેતા જયોતિરાદિત્ય સિંધિયાએ કોંગ્રેસનો હાથ છોડીને ભાજપમાં જોડાતા કોંગ્રેસના ૨૨ ધારાસભ્યોએ ધારાસભ્યપદેથી પોતાના રાજીનામા ધરી દીધા હતા. જેના કારણે ૧૫ માસ સુધી કમલનાથ સરકાર સભ્ય સંખ્યાની દ્રષ્ટિએ લઘુમતીમાં આવી જવા પામી છે. જેથી રાજયપાલ લાલજી ટંડને ગઈકાલથી શરૂ થયા બજેટ સત્રમાં કમલનાથ સરકારને વિધાનસભામાં બહુમતી પૂરવાર કરવા આદેશ આપ્યો તહો. પરંતુ સ્પીકર એન.જી. પ્રજાપતિએ કોરોના વાઈરસના મુદે વિધાનસભાને આગામી ૨૬મી સુધી મોકૂફ રાખવાનો નિર્ણય કર્યો છે. સ્પીકરના આ નિર્ણયથી નારાજ ભાજપે રાજયપાલ અને સુપ્રિમ કોર્ટમાં આ મુદે ફરિયાદ કરી છે. રાજયપાલે કમલનાથ સરકારને આજે વિધાનસભામં ફલોર ટેસ્ટ કરવાનો હુકમ કર્યો છે. જયારે સુપ્રિમ કોર્ટે પણ આ મુદે થયેલી અરજીની સુનાવણી કરનારી છે.

રાજયપાલ લાલજી ટંડનનો હુકમ માનીને સ્પીકર એન.પી.પ્રજાપતિ આજે વિધાનસભાના મોકૂફ સત્રને જીવંત કરીને ફલોર ટેસ્ટ કરશે કે કેમ? તેના પર સમગ્ર રાજકીય પંડીતોનું ધ્યાન રહેનારૂ છે. સ્પીકર રાજયપાલનો આદેશ ન માને તો રાજયપાલ રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવાની કેન્દ્ર સરકારને ભલામણ કરી શકે છે. કેન્દ્ર સરકાર કોઈપણ રાજયમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસનછ માસ સુધી લગાવી શકે છે. જે દરમ્યાનમાં ભાજપ પોતાની પાસે બહુમતી હોવાનું પૂરવાર કરીને રાજયપાલ સમક્ષ પોતાની સરકાર રચવાની રજૂઆત કરે તો રાજયપાલ તેમને સરકાર રચવાની તક આપવા બંધાયેલા છે. ભાજપે ગઈકાલે જ પોતાના ૧૦૬ ધારાસભ્યોની રાજયપાલ સમક્ષ ઓળખપરેડ કરાવી હતી. જયારે કોંગ્રેસ પોતાના ધારાસભ્યોની હજુ સુધી રાજયપાલ સમક્ષ ઓળખપરેડ કરાવી નથી જેથી મધ્યપ્રદેશનો ‘નાથ’ સુપ્રિમ કોર્ટ, સ્પીકર કે રાજયપાલમાંથી કોણ નકકી કરશે તેના પર રાજકીય પંડિતોની નજર છે.

મધ્ય પ્રદેશમાં રાજકીય વિકાસ ઝડપભેર થઇ રહ્યો છે અને ભાજપ અને કોંગ્રેસ બંને પક્ષ પર પાસા ફેંકી રહ્યા છે. રાજ્યપાલના આદેશ મુજબ સોમવારે વિધાનસભામાં ફ્લોર ટેસ્ટ થવાનું હતું, પરંતુ વિધાનસભા અધ્યક્ષે કોરોના વાયરસને કારણે ગૃહની કાર્યવાહી ૨૬ માર્ચ સુધી મોકુફ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. જે પછી, ભાજપ સુપ્રીમ કોર્ટ પહોંચ્યું હતું. આજે આ મામલે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી થવાની છે. બીજી તરફ રાજ્યપાલ લાલજી ટંડને મધ્યપ્રદેશ સરકાર અને સ્પીકરને ત્રીજી વખત પત્ર લખીને આજે ફ્લોર ટેસ્ટ કરાવવાનું કહ્યું છે. ગઇકાલે મોડી રાત્રે સીએમ કમલનાથે કહ્યું કે જો ભાજપ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ લાવવા માંગે છે. તેમણે કહ્યું કે કોંગ્રેસ પાસે બહુમતી છે અને તેથી તે ફ્લોર ટેસ્ટ માટે તૈયાર નથી. એક દિવસ અગાઉ તેણે કહ્યું હતું કે તે ફ્લોર ટેસ્ટ માટે તૈયાર છે. આ રીતે તે ફ્લોર ટેસ્ટ મોકૂફ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. રાજ્યપાલે ત્રણ વાર કમલનાથ સરકારને ફ્લોર ટેસ્ટ કરવાનો આદેશ આપ્યો છે પરંતુ તેઓ આ હુકમ સ્વીકારવા તૈયાર નથી. તે ગઇકાલે ફરીથી રાજભવન પહોંચ્યા હતા.

આ પછી તેમણે કહ્યું કે જો કોઈ એમ કહે કે અમારી પાસે નંબર નથી, તો તેઓ અવિશ્વાસની ગતિ લાવી શકે છે. મને ફ્લોર ટેસ્ટ શા માટે આપો? કમલનાથે કહ્યું કે ૧૬ ધારાસભ્યોનું રાજીનામું સ્વીકાર્યું નથી અને તેઓ સામ-સામે આવીને રાજીનામું આપે. કમલનાથે કહ્યું કે તેઓ રાજ્યપાલને મળ્યા અને કહ્યું કે તેઓ બંધારણના કાર્યક્ષેત્રથી આગળ વધી શકશે નહીં. તેણે કહ્યું, “હું તેમના ભાષણ માટે આભાર માનવા ગયો હતો.”સોમવારે રાજ્યપાલને મળ્યા બાદ તેમણે કહ્યું હતું કે રાજ્યપાલે તેમને ફક્ત ગૃહની કાર્યવાહી શાંતિપૂર્ણ રીતે કરવા કહ્યું છે.

કમલનાથ કહે છે કે તેમની સરકાર લઘુમતીમાં નથી, તેમ છતાં તે ફ્લોર પરીક્ષણો કરવાનું ટાળી રહ્યો છે. બીજી તરફ, ભાજપ ફ્લોર ટેસ્ટ માટેના તમામ પ્રયાસો કરી રહ્યું છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં આજે સુનાવણી અને નિર્ણયથી જાણ થશે કે રાજ્યપાલનો આદેશ ભારે હશે કે કમલનાથ સરકારનો નિર્ણય. તે સ્પષ્ટ છે કે જો વિધાનસભામાં ફ્લોર ટેસ્ટ કરવામાં આવે તો કમલનાથ સરકાર પડવામાં લાંબો સમય લાગશે નહીં.

સોમવારે ભાજપના ૧૦૬ ધારાસભ્યો ગુડગાંવથી ગુડગાંવ પહોંચ્યા હતા. રાજ્યપાલ દ્વારા ફ્લોર ટેસ્ટનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો પરંતુ સ્પીકરે તેનો એજન્ડામાં સમાવેશ કર્યો ન હતો. ગૃહમાં બજેટ સત્રની શરૂઆતમાં, જ્યારે હોબાળો થયો ત્યારે રાજ્યપાલ ભાષણ આપી રહ્યા હતા. રાજ્યપાલે શાંતિ માટે અપીલ કરી પણ હંગામો અટક્યો નહીં. ત્યારબાદ વક્તાએ કોરોના વાયરસના પ્રકોપને ટાંકીને ગૃહની મુલતવી ૨૬ મીએ રાખી હતી. આ ઘટના બાદ શિવરાજસિંહ ચૌહાણે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી.

કોંગ્રેસના ૨૨ માંથી ૬ ધારાસભ્યોનું રાજીનામું સ્પીકરે સ્વીકાર્યા બાદ પાર્ટીના ધારાસભ્યોની સંખ્યા ૧૦૮ થઈ ગઈ છે. બાકીના ૧૬ ધારાસભ્યોના રાજીનામા સ્વીકારવાના બાકી છે, જો તેઓની પણ ગણતરી કરવામાં આવે તો શાસક પક્ષ પાસે ધારાસભ્યોની સંખ્યા ૯૨ છે. ગૃહમાં ભાજપ પાસે ૧૦૭ ધારાસભ્યોની સંખ્યા છે. ૨૩૦ સભ્યોની વિધાનસભામાં ધારાસભ્યોની અસરકારક તાકાત ૨૨૨ છે. બહુમતી માટે જરૂરી સંખ્યા ૧૧૨ છે. અન્ય ૭ લોકોમાંથી ૨ બસપાના ધારાસભ્યો છે, એક એસપી અને ૪ અપક્ષો છે જેમણે કમલનાથ સરકારને ટેકો આપ્યો હતો.

• ફલોર ટેસ્ટના બદલે કમલનાથ શા માટે અવિશ્ર્વાસની દરખાસ્તની ચર્ચા માટે  તૈયાર છે?

રાજયપાલ લાલજી ટંડનના બે વખત નિર્દેશ છતાં મઘ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી કમલનાથ વિધાનસભામાં ફલોર ટેસ્ટ કરવાનું ટાળી રહ્યા છે. તે પાછળનું કારણ એ છે કે ફલોર ટેસ્ટમાં સીધુ મતદાન યોજીને સરકારને ટેકો આપનારા અને વિરોધ કરનારા ધારાસભ્યોની સંખ્યા નકકી થાય છે જેથી સરકારનું ભાવિ તુરંત નિશ્ર્ચિત થઇ શકે છે જયારે વિપક્ષ અવિશ્ર્વાસની દરખાસ્ત સ્પીકર સમક્ષ રજુ કરે તે બાદ સ્પીકર નિયત સમય મર્યાદામાં વિધાનસભાનું ખાસ સત્ર બોલાવે છે. આ સત્ર દરમ્યાન વિપક્ષના ધારાસભ્યો અવિશ્ર્વાસ દરખાસ્ત લાવવા પાછળના મુદ્દાઓની ચર્ચા કરે છે. જયારે શાસક પક્ષના મંત્રીઓ આ દરખાસ્ત સામે પોતાનો બચાવ કરે છે. આ ચર્ચા સામાન્ય રીતે એક કરતાં વધારે દિવસો સુધી સ્પીકરની મુનસુફી પ્રમાણે ચાલે છે. જે બાદ જ મતદાન કરવામાં આવે છે જેથી, ફલોર ટેસ્ટના બદલે અવિશ્ર્વાસની દરખાસ્તનો સામનો કરવાની કમલનાથની તૈયારી પાછળનું મુખ્ય કારણ તેમની સરકારનો બચાવવાનો વધુ સમય મળે તેવો ઉદ્દેશ્ય છે.

• રાજયપાલ કમલનાથનો બે વખત ફલોર ટેસ્ટ કરવાનો આદેશ આપી ચુકયા છે

મઘ્યપ્રદેશના રર કોંગ્રેસી ધારાસભ્યોના રાજીનામા બાદ લધુમતિમાં આવી ગયેલી કમલનાથ સરકારને વિધાનસભામાં બહુમતિ પુરવાર કરવા રાજયપાલ લાલજી ટંડન બે વખત હુકમ કરી ચુકયા છે. રવિવારે સોમવારથી શરૂ થતાં બજેટ સત્રના પ્રારંભે ફલોર ટેસ્ટ કરવાની ટંડને કમલનાથને હુકમ કર્યો હતો પરંતુ વિધાનસભાના સ્પીકર એન.પી. પ્રજાપતિએ કોરોના વાઇરસના મુદ્દે ર૬મી માર્ચ સુધી સત્ર મોકુફ રાખવાનો નિર્ણય કરીને ફલોર ટેસ્ટ ટાળ્યો હતો. જે બાદ, ભાજપે રાજયપાલને તેમના હુકમનો અનાદર કર્યાની ફરીયાદ કરી હતી. જેથી, ગઇકાલે રાજયપાલ લાલજી ટંડને ફરીથી કમલનાથ સરકારને પત્ર લખીને આજના દિવસમાં બહુમતિ પુરવાર કરવાનો આદેશ કર્યો છે. આ પત્રમાં એમ પણ જણાવ્યું છે કે આજે ફલોર ટેસ્ટ કરાવવામાં નહીં આવે તો કમલનાથ સરકાર વિધાનસભામાં બહુમતિમાં નથી તેમ માનીને કાર્યવાહી હાથ ધરવામાં આવશે.