બાણસ્તંભથી દક્ષિણ ધ્રૂવ સુધી એક પણ અવરોધ નથી!
પ્રથમ જયોતિલીંગ એવા સોમનાથ મહાદેવ મંદિરના આંગણામાં બાણસ્તંભ છે જેનું રહસ્ય આજ સુધી કોઈ જાણી શકયું નથી. આવું જ એક રહસ્ય ગુજરાતના સોમનાથ મંદિરમાં છુપાયેલું છે, જે સદીઓથી વણઉકેલાયેલું છે, એટલે કે આજ સુધી કોઈએ તે રહસ્ય ઉકેલી શક્યું નથી.
ખરેખર, મંદિરના આંગણામાં એક આધારસ્તંભ છે, જેને ’બાણ સ્તંભ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે રહસ્ય આ સ્તંભમાં છુપાયેલું છે, જે દરેકને આશ્ચર્યમાં મૂકે છે. જોકે સોમનાથ મંદિર પણ ક્યારે બનાવાયું તે કોઈ જાણતું નથી, પરંતુ તે ઇતિહાસમાં ઘણી વાર તોડી ત્યારબાદ તેનું ફરીથી નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. તે છેલ્લે ૧૯૫૧ માં ફરીથી બનાવવામાં આવ્યું હતું. મંદિરની દક્ષિણ તરફ સમુદ્રની બાજુએ ’બાણ સ્તંભ’ છે, જે ખૂબ પ્રાચીન છે. મંદિરની સાથે સાથે તેનું નવીનીકરણ પણ કરવામાં આવ્યું છે.
ઇતિહાસમાં ’બાણ સ્તંભ’ નો ઉલ્લેખ લગભગ છઠ્ઠી સદીથી થયો છે. આનો અર્થ એ છે કે તે સમયે પણ આ સ્તંભ ત્યાં હાજર હતો, ફક્ત ત્યારે જ તેનો ઉલ્લેખ પુસ્તકોમાં કરવામાં આવ્યો છે, પરંતુ કોઈ જાણતું નથી કે તે ક્યારે બનાવવામાં આવ્યું, કોણે કર્યું અને કેમ કર્યું.
નિષ્ણાતો કહે છે કે ’બાણ સ્તંભ’ એ એક દિશા દર્શક સ્તંભ છે, જેના ઉપરના ભાગ પર એક તીર (બાણ) બનાવવામાં આવે છે, જેનું ’મોં’ સમુદ્ર તરફ છે. આ બાણ સ્તંભ પર લખ્યું છે કે ’આસમુદ્રાંત દક્ષિણ ધ્રુવ, પર્યત અબાધિત જ્યોતિમાર્ગ’ જેનો મતલબ છે કે સમુદ્રમાં આ બિંદુથી દક્ષિણ ધ્રુવ સુધી સીધી રેખામાં એક પણ અવરોધ કે અડચણ નથી.
ખરેખર, તેનો અર્થ એ છે કે આ સીધી રેખામાં કોઈ પર્વત અથવા જમીનનો ટુકડો નથી. હવે સૌથી મોટો સવાલ એ છે કે તે સમયગાળામાં પણ લોકો જાણતા હતા કે દક્ષિણ ધ્રુવ ક્યાં છે અને ધરતી ગોળ છે? તેઓએ કેવી રીતે શોધી કાઢ્યું હશે કે બાણ સ્તંભની સીધા કોઇ અવરોધ નથી? તે આજ સુધી એક રહસ્ય જ છે. આજના સમયમાં, તે ફક્ત વિમાન, ડ્રોન અથવા ઉપગ્રહો દ્વારા જ શોધી શકાય છે.
હવે દક્ષિણ ધ્રુવથી ભારતના પશ્ચિમ કાંઠે, તે જગ્યા જ્યાં સીધી રેખા કોઈ પણ અવરોધ વિના જોવા મળે છે, ત્યાં જ્યોતિર્લિંગ સ્થાપિત થયેલ છે, જે ભારતના ૧૨ જ્યોતિર્લિંગોમાંનું પ્રથમ માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, બાણ સ્તંભ પર લખાયેલ શ્લોકની છેલ્લી પંક્તિ, ’અબાધિત જ્યોર્તિમાર્ગ’ પણ એક રહસ્ય જેવું છે, કારણ કે ’અબાધિત’ અને ’માર્ગ’ તો સમજમાં આવે છે, પરંતુ જ્યોર્તિમાર્ગ શું છે, જે સમજથી બિલકુલ અલગ છે.
