શિક્ષક એટલે એક એવી વ્યક્તિ જે વિદ્યાર્થીના જીવનને ઉજળું અને અનોખુ કરી બતાવે. દર વર્ષે ભારતમાં આ દિવસની ઉજવણી ડો. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણના જન્મ દિવસ નિમિતે કરવામાં આવે છે. આ દિવસ ખાસ વિદ્યાર્થીઓ પોતાના શિક્ષકો માટેનો આદર અને કૃતજ્ઞતા દર્શાવે છે. સાથે વિદ્યાર્થીઓ પોતાના શિક્ષકો માટે તેમની મહેનત અને પરિશ્રમ જે તેમણે જીવનમાં આગળ વધવાની પ્રેરણા બદલ આભાર થકી વ્યક્ત કરે છે.
ભારતીય સંસ્કૃતિ અનુસાર ભગવાન બાદ જીવનમાં માતા પિતા અને ગુરુ તે આગવું સ્થાન પ્રાપ્ત કરે છે. કારણ તે મનુષ્ય જીવનનું ઘડતર કરે છે. શિક્ષણ એ સૌથી ઉમદા વ્યવસાયોમાંથી એક છે. તે એક કારકિર્દી છે જે માત્ર બાળકને વિવિધ વિષયો મેળવવામાં મદદ કરે છે, અને બાળકને તેની શક્તિ અને નબળાઇઓ ઓળખવામાં પણ મદદ કરે છે, તેની / તેણીને વધુ સારા માનવી બનવામાં મદદ કરે છે. જ્યાં સુધી શિક્ષણના ક્ષેત્રની વાત છે ત્યાં સુધી ભારત એક ઊંડા મૂળ છે અને આપણા પોતાના શિક્ષણવિદો, શિક્ષકો અને વ્યાખ્યાનોનું યોગદાન, પ્રતિભા અને કુશળતા વૈશ્વિક સ્તરે સ્વીકારવામાં આવી છે. ભારતના અનેક એવા શિક્ષકો જેને સમાજમાં પરીવર્તન કર્યું છે.
૧) ડો. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણના
તેનો જન્મદિવસ ભારતમાં શિક્ષક દિન તરીકે ઉજવવામાં આવે છેતેઓ પ્રથમ ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને દેશના બીજા રાષ્ટ્રપતિ હતા. મૈસુરની યુનિવર્સિટીની મદ્રાસ કોલેજમાં શીખવવામાં આવે છે. તેમણે ફિલસૂફીની સૌથી મુશ્કેલ ખ્યાલોના શિક્ષક તરીકે ઉચ્ચ સ્વીકૃતિ મેળવી હતી. તેઓએ આધ્યાત્મિક શિક્ષણ પર ખૂબ ભાર મૂક્યોતે જ્યારે પણ તેમના ઘરે વિદ્યાર્થીઓને ભણાવતો, ત્યારે તે તેઓનું જાતે જ સ્વાગત કરતો, ચા પીવડાવતો અને દરવાજા સુધી પાછા મૂકવા પણ જતાં હતા.
૨) સાવિત્રીબાઈ ફુલે
ભારતની પ્રથમ મહિલા શાળાની પ્રથમ મહિલા શિક્ષક તેઓ હતા. સાથે આધુનિક તેમજ મરાઠી કવિતાના સ્થાપક તરીકે ઓળખવાયા છે. એક સમયે જ્યારે મહિલાઓની સંભાવના અને આવડત ઓછો આંકવામાં આવ્યો ન હતો, ત્યારે તેમણે દેશમાં મહિલાઓના ઉત્કર્ષ અને શિક્ષણ માટે કામ કર્યું. પતિની સહાયથી તેણે અસ્પૃશ્ય છોકરીઓ માટે એક શાળા ખોલી ઉપરના જાતિવાદી વ્યક્તિઓ તેના પ્રયત્નોની મજાક ઉડાવતા અને તેના પર પત્થરો અને છાણ ફેંકતા. તેમ છતાં, તેમને તેમનું શિક્ષણ ચાલુ રાખ્યું . પાછળથી બ્રિટિશ સરકારે શિક્ષણમાં તેમના યોગદાનનું સન્માન કર્યું.
૩) સ્વામિ વિવેકાનંદ
તેમની પ્રખ્યાત કહેવત: શિક્ષણ એ પુરુષોમાં સંપૂર્ણતાનું અભિવ્યક્તિ છેતે ‘રામકૃષ્ણ મિશન’ પાછળનો માણસ હતો, જેમાં સાધુઓ અને મૂર્તિ લોકો સંયુક્તપણે પ્રેક્ટિકલ વેદાંતનો પ્રસાર અને સમાજ સેવાના વિવિધ સ્વરૂપો કરશે તેમના ઉપદેશો અને ફિલસૂફીએ શિક્ષણ, વિશ્વાસ, ચરિત્ર નિર્માણના વિવિધ પાસાઓ તેમજ ભારત સાથે સંબંધિત સામાજિક મુદ્દાઓ પર આ પુન: અર્થઘટન લાગુ કર્યું.તેમણે ગુરુકુલા પ્રણાલીનો પ્રચાર કર્યો, જ્યાં શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને ઘર એક સાથે જોડાયેલા છે અને જ્યાં શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થી એક સાથે રહે છે અને નજીકના અને સુમેળભર્યા સંબંધમાં કામ કરે છે. તેમણે વિદ્યાર્થીઓને જીવનની વિવિધ પરિસ્થિતિઓને સંભાળવા અને સારા નાગરિકો બનવા માટે સશક્ત બનાવ્યા. તેમનું માનવું હતું કે દરેક વ્યક્તિમાં અનંત સંભાવના છે જે જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં શ્રેષ્ઠતા તરીકે પ્રગટ થઈ શકે છે.
૪) સ્વામિદયાનંદ સરસ્વતી
આર્ય સમાજના સ્થાપક, વૈદિક પરંપરાની હિંદુ સુધારાની ચળવળતે વૈદિક ધર્મ અને સંસ્કૃત ભાષાના જાણીતા વિદ્વાન હતામહિલાઓને સમાન અધિકારના પ્રોત્સાહન તરફ કામ કર્યું, જેમ કે શિક્ષણનો અધિકાર અને ભારતીય શાસ્ત્રોનું વાંચનસંસ્કૃત તેમજ હિન્દીમાં વૈદિક સંસ્કૃતના વેદો પરની તેમની ભાષ્ય ખૂબ પ્રખ્યાત છે.
૫) ડો. એ.પી.જે અબ્દુલકલામ
ભારતના સુપ્રસિદ્ધ વેજ્ઞાનિક અને ભારતના ૧૧ મા રાષ્ટ્રપતિતે વ્યક્તિગત વિકાસના પ્રાથમિક ચાલક શક્તિ તરીકે શિક્ષણનો મોટો હિમાયતી હતોતેમનું માનવું હતું કે વિદ્યાર્થીએ ફક્ત શૈક્ષણિક ડિગ્રી મેળવ્યા સિવાય, તેની વ્યક્તિગત કુશળતા અને કેલિબરને પણ વધારવી જોઈએ, જેનો ઉપયોગ વ્યક્તિની કારકિર્દી અને જીવનને આકાર આપવા માટે વધુ ઉપયોગમાં લેવાય છે.તેઓ અમદાવાદના આઈઆઈએમ શિલોંગ અને ઈન્દોરમાં ગેસ્ટ લેક્ચરર હતા અને બેંગ્લોરના ભારતીય વિજ સંસ્થાના સન્માનીત ફેલો હતા.તેમણે આઈઆઈઆઈટી, હૈદરાબાદમાં આઇટી અને બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટી અને અન્ના યુનિવર્સિટીમાં ટેક્નોલોજી ભણાવી હતી.
