જયારે આપણે પૃથ્વી પર સૌંદર્યની વાત આવે છે ત્યારે પ્રથમ નામ કાશ્મીરનું જ આવે છે, પરંતુ ભારતમાં કેટલાક એવા સ્થળો પણ છે જે કોઈ જન્નત કરતા ઓછા નથી અને આ જન્નત કાશ્મીર નથી, પરંતુ અન્ય કોઈ સ્થળ છે. હા અમે વાત કરીએ છી સિખ લોકોની અખૂટ શ્રદ્ધાનું પ્રતિક, શ્રી હેમકુંડ સાહેબ. ઉત્તરાખંડના ચમોલીમાં આવેલું છે. શ્રી હેમકુંડ સાહેબ 15200 ફૂટની ઊંચાઇ પર બાંધવામાં આવ્યું છે.
આ શ્રી હેમકુંડ સાહેબ ગુરુદ્વારા 6 મહિના માટે બરફથી ઢાંકેલું રહે છે શ્રી હેમકુંડ સાહેબ તેમની સુંદરતા માટે જાણીતા છે અને તે દેશના સૌથી મહત્વપૂર્ણ ગુરુદ્વારામાંનું એક છે. ગુરુદ્વારા પાસે તળાવ છે. આ પવિત્ર સ્થળને અમૃત સરોવર (અમૃત તળાવ) કહેવાય છે. આ તળાવ લગભગ 400 યાર્ડ્સ લાંબુ અને 200 યાર્ડ પહોળું છે. આ તળાવ હિમાલયના સાત શિખરોથી ઘેરાયેલા છે. વાતાવરણીય પરિસ્થિતિઓ અનુસાર આ શિખરોનો રંગ બદલાય છે. અમુક સમયે આ શિખર સફેદ હોય છે, ક્યારેક સોનેરી હોય છે, તો ક્યારેક લાલ અને ગ્રે-રંગીન કલરના જોવા મળે છે.
શ્રી હેમકુંડ સાહેબઆ પવિત્ર સ્થળ રામાયણના સમયથી અસ્તિત્વમાં હોવાનું મનાય છે. એવું કહેવાય છે કે લોકપાલ એ જગ્યા છે જ્યાં શ્રી લક્ષ્મણજી તેમના સુખદ સ્થાનને કારણે ધ્યાન પર બેઠા હતા. એવું કહેવાય છે કે ગોવિંદ સિંઘ તેમના અગાઉના અવતારમાં ધ્યાન માટે અહીં આવ્યા હતા. ગુરુ ગોવિંદ સિંઘે પોતાની આત્મકથા વિચિત્ર નાટકમાં આ સ્થળ વિશે તેમના અનુભવોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.
તે શ્રી હેમકુંડ સાહિબ વિશે કહેવામાં આવે છે કે તે બેથી વધુ સદીઓ સુધી અનામી રહ્યું છે. ગુરુ ગોવિંદ સિંઘજી પોતાની આત્મકથામાં વિચિત્ર નાટક આ સ્થાન વિશે જણાવ્યું છે પછી તે અસ્તિત્વમાં આવ્યા. શીખ ઇતિહાસકાર-કવિ ભાઇ સંતોખ સિંઘ (1787-1843) વિગતવાર દુષ્ટ જુલમ વાર્તામાં તેમની કલ્પના આ સ્થળનું વર્ણન કરેલ હતું.શ્રી હેમકુંડ સાહેબવધુમાં, તેના દસમા પુસ્તકમાં જણાવવામાં આવ્યું છે પાંડુ હેમકુંડ પર્વત પર ગહન સમાધિમાં હતો ભગવાન અહીં શીખ ગુરુ ગોવિંદ સિંઘ તરીકે જન્મ માટે તેમને આદેશ આપ્યો હતો.
ઓગણીસમી સદીના નિર્મલા વિદ્વાન પંડિત તારાસિંહ નારોત્તમ હેમકુંડના ભૌગોલિક સ્થાનને શોધી કાઢનાર પ્રથમ શીખ હતા. 1880 માં પ્રકાશિત થયેલી શ્રી જુગુલ તીર્થના સંગ્રહમાં તેમણે તેને 508 શીખ ધાર્મિક સ્થાનોમાંથી એક તરીકે વર્ણવ્યું હતું. જાણીતા શીખ વિદ્વાન ભાઈવીર સિંહે હેમકુંડની શોધમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. હેમકુંડા સાહેબ વિશે ભાઈવીર સિંહનું વર્ણન વાંચ્યા પછી નિવૃત્ત લશ્કરના અનુભવી સોહાનસિંહે માં આ સ્થળની શોધખોળ કરવાનું નક્કી કર્યું જે 1934માં સફળતા મણી.
સંત સોહન સિંહ આ જગ્યાને ગોતતા આ સરોવર પાસે પહોચ્યા. જેને આજે લોકપાલ ના નામથી ઓળખાય છે વર્ષ 1 9 37 માં, ગુરુ ગ્રંથ સાહેબની સ્થાપના થઈ. 1939માં મોહન સિંઘને તેમની મૃત્યુ પહેલાં હેમકુંદસીબના કાર્યને ચાલુ રાખવા માટે સંત સોહણસિંહએ આ મિશનને સોંપ્યું. ગોવિંદ ધામનું પ્રથમ માળખું મોહનસિંહ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. 1960 માં તેમના મૃત્યુ પહેલાં, મોહન સિંઘે સાત-સભ્ય સમિતિની રચના કરી અને આ યાત્રાધામની કામગીરીનું મોનિટર કર્યું. જો તમે પણ રજાના સમયમાં ફરવાનું આયોજન કરો છો તો ઉતારાખંડ જઈ શકો છો શ્રી હેમકુંડ સાહેબ ઉપરાંત અહિયાં અન્ય ઘણી સુંદર પ્રવાસના સ્થળો છે.
